- دیباچه 1
- پیشگفتار 3
- حجیت عقل 5
- اشاره 5
- اشاره 6
- اختلاف در دلیلیت عقل 8
- اشاره 9
- 1. موارد ملازمات 9
- موارد حجیت عقل 9
- 2. موارد تنقیح مناط 10
- 3. موارد حسن و قبح 11
- اشاره 12
- حدود عقل در مجال عقاید 12
- ج) قبح عقاب بلابیان 13
- الف) وجوب شناخت خداوند سبحان 13
- ب) قبح تکلیف مالایطاق 13
- حسن و قبح عقلی از دیدگاه قرآن کریم 14
- د) قبح عذاب طفل در آخرت 14
- ثمرات حسن و قبح عقلی 15
- عقل نظری و عقل عملی 17
- اشاره 18
- تبیین قاعده حسن و قبح عقلی 18
- الف) عناوین اولیه 19
- ب) عناوین ثانویه 19
- تقریر دلیل 19
- ادله قائلین به حسن و قبح عقلی 19
- اشاره 20
- پاسخ 20
- دلیل اول 20
- پاسخ 20
- دلیل دوم 20
- اشاره 20
- اشاره 20
- اشاره 20
- ادله منکرین حسن و قبح عقلی 20
- دلیل سوم 20
- پاسخ 21
- اشاره 22
- دلیل چهارم 22
- دلیل پنجم 22
- اشاره 22
- پاسخ 22
- دلیل ششم 23
- اشاره 23
- پاسخ 23
- اشاره 23
- پاسخ 24
- پاسخ 24
- دلیل هفتم 24
- اشاره 24
- میزان استفاده از عقل نزد سلفیها 25
- اشاره 25
- اشاره 26
- 1. عدم استقلال عقل در فهم حقایق 26
- اشاره 26
- 2. تقدیم روایت صحیح بر عقل 27
- نقد 27
- اشاره 28
- 3. وهابیان و تقدیم نقل صحابه بر عقل 28
- پاسخ 28
- چرخشی در مواضع ابن تیمیه درباره عقل 29
- اشاره 31
- ادله وهابیان در تقدیم نقل بر عقل 31
- اشاره 32
- پاسخ 32
- اشاره 32
- دلیل اوّل 32
- اشاره 34
- دلیل چهارم 34
- دلیل سوم 34
- پاسخ 34
- دلیل دوم 34
- اشاره 34
- پاسخ 34
- اشاره 34
- پاسخ 35
- پاسخ 35
- اشاره 35
- دلیل ششم 35
- دلیل پنجم 35
- اشاره 35
- پاسخ 37
- اشاره 38
- دلیل هفتم 38
- پاسخ 39
- دلیل هشتم 39
- اشاره 39
- پاسخ 40
- تفکیک بین اصول و فروع 40
- اتفاق بر عدم کفایت عقل 42
- محدودیتهای ادراکی عقل 42
- ابوحنیفه، مخاطب اعتراضات سلفیها 43
- مسیحیت و بیاعتنایی به عقل در باب عقاید 44
- وهابیان و انحصار استدلال به ادله قرآنی و روایی 46
- اشاره 46
- اشاره 47
- قرآن و دعوت به تعقل 54
- 2. تعجب از عدم تعقل 55
- 3. مدح اهل تعقل 55
- 1. دعوت به تعقل در آیات الهی 55
- اسلوبهای قرآن در دعوت به تعقل 55
- 4. مذمّت به جهت عدم تعقل 55
- اشاره 55
- اشاره 56
- 2. تعقل در مخلوقات اطراف انسان 57
- 3. تعقل در نفس خود 57
- 1. تعقل در آسمانها و زمین 57
- 1. آشنایی با قدرت خدا در آفاق و انفس 58
- اشاره 58
- اهداف قرآن از دعوت به تعقل 58
- 2. آشنایی با اسرار حکمت الهی 58
- 3. آشنایی با حکمت تشریع 59
- 4. آشنایی با فلسفه تاریخ و عبرت از آن 60
- اشاره 61
- روایات در مدح عقل 61
- 1. احادیث اهل بیت: 61
- 2. احادیث اهل سنت 66
- وهابیان و خلط بین خبر و سنت 68
- لزوم دور در تخطئه مطلق عقل 69
- استفاده قرآن از استعارات و کنایات 69
- اشاره 71
- وهابیان و اعتماد به خبر واحد در عقاید 71
- بررسی ادله وهابیان 72
- دلیل اول 72
- اشاره 72
- اشاره 72
- پاسخ 73
- دلیل دوم 73
- پاسخ 73
- اشاره 73
- دلیل سوم 74
- اشاره 74
- دلیل چهارم 75
- اشاره 75
- پاسخ 75
- پاسخ 76
- دلیل پنجم 77
- اشاره 77
- پاسخ 78
- عدم جواز اعتماد به روایات ضعیف در عقاید 82
- کتابنامه 83
در غیر روایاتی که مربوط به صفات خداوند متعال و احکام شریعت از حلال و حرام و غیر آنهاست، و آن همانند موعظهها و قصهها و فضایل اعمال و دیگر فنون مربوط به تشویق و ترساندن، و دیگر اموری که ربطی به احکام و عقاید ندارد. و از جمله کسانی که از او روایت کردهایم که تصریح به تساهل در مثل این امور دارند عبدالرحمن بن مهدی و احمد بن حنبل رضی الله عنهما است.
نووی میگوید:
ویجوز عند اهل العلم و غیرهم التساهل فی الأسانید و روایة ما سوی الموضوع من الضعیف و العمل به من غیر بیان ضعفه فی غیر صفات الله تعالی و الأحکام کالحلال و الحرام؛ و ما لایتعلق بالعقائد و الأحکام. (1)
و جایز است نزد اهل علم و غیر آنان تساهل در سندها و روایاتی غیر از روایات جعلی، از ضعیف و عمل به آنها بدون بیان ضعف آنها، در غیر مورد صفات خداوند متعال و احکام؛ مثل حلال و حرام، و آنچه که به عقاید و احکام تعلق ندارد.
1- تدریب الراوی شرح سیوطی بر التقریب، نووی، ج 1، ص 298.
کتابنامه
* قرآن کریم.
1. بحارالانوار، محمدتقی مجلسی، تهران، المکتبة الاسلامیة.
2. سرائر، ابن ادریس، قم، مرکز نشر اسلامی.
3. العقیدة السلفیة، سیلی، مکة المکرمة، المکتبة التجاریة، 1413 ه. ق.
4. عیون اخبار الرضا، شیخ صدوق، بیروت، مؤسسة الاعلمی، 1404 ه. ق.
5. کافی، محمد بن یعقوب کلینی، تهران، دار الکتب الاسلامیة.
6. منزلت عقل، عبدالله جوادی آملی، قم، نشر اسراء.
7. منهج السلف و المتکلمین فی موافقة العقل و النقل و اثر المنهجین فی العقیدة، جابر ادریس علی امیر، چاپ اول، ریاض، دار اضواء السلف للنشر والتوزیع، 1419 ه. ق.
8. المنهج السلفی، دکتر قوسی، قاهره، طنطا، مکتبة الضیاء.
9. موافقة صحیح المنقول لصریح المعقول، ابن تیمیه.
10. موقف المدرسة العقلیة من السنة النبویة، امین صادق امین.
11. وجوب الاخذ بحدیث الآحاد فی العقیدة، البانی.