خردگرایی در قرآن و حدیث صفحه 189

591.امام کاظم علیه السلام: ای هشام! خردمندِ آگاه،کسی است که کاری را که یارای آن را ندارد،رها سازد.

8/5 نشانه های کمال عقل

592.پیامبر صلی الله علیه و آله: خرد،سه قسمت شده است.هر کس که این سه جزء در او باشد، عقلش کامل است و هر که در او هیچ نباشد،خردمند نیست:شناختی نیکو از خداوند عزّوجلّ،پیروی نیکو از او،و پایداری شایسته بر فرمانش.

593.پیامبر صلی الله علیه و آله: خداوند با چیزی شایسته تر از عقل،عبادت نشد و مؤمن خردمند نیست،مگر آنکه ده فضیلت در او جمع شود:خوبی از او امید رود و بدی از او انتظار نرود؛خوبی کم دیگران را زیاد شمرد و خوبی های بسیار خود را کم شمرد؛در سراسر زندگی اش از دانش طلبی خسته نگردد؛از رفت و آمد نیازمندان نزد خود،دلتنگ نشود؛خواری نزد او دوست داشتنی تر از عزّت است و فقر را بهتر از ثروتمندی دوست می دارد؛بهرۀ او از دنیا تنها اندکی غذاست؛و امّا دهم و چیست دهم؟کسی را نبیند،جز آنکه گوید:او از من بهتر و پارساتر است.

همانا مردمان دو دسته اند:دسته ای که از او بهتر و پارساترند و دسته ای دیگر،بدتر از او و پایین تر از وی اند.پس هنگامی که بهتر و پارساتر از خود را دیده باشد،در برابر او فروتنی کند تا به او برسد و هنگامی که بدتر و پایین تر از خود را دیده باشد،گوید:شاید خوبی اش پنهان است و بدی اش آشکار،و شاید پایان کارش به خیر و خوبی ختم شود.هرگاه چنین کند،عظمتش افزایش یابد و سرور مردمان زمانش شود.

594.امام علی علیه السلام: خداوند با چیزی برتر از خرد عبادت نشد،و عقل کسی کامل نشود، مگر در او خصلتهایی باشد:گمراهی و بدی از او انتظار نمی رود،و