خردگرایی در قرآن و حدیث صفحه 23

11.امام علی علیه السلام: خداوند عزّوجلّ،در نهاد فرشتگانْ خردی بدون شهوت،نهاد و در چارپایان،شهوتی بدون خرد آفرید؛امّا در آدمیان،خرد و شهوت را با هم نهاد.پس هر آن کس خردش بر شهوتش پیروز گردد،از فرشتگان برتر است و هر آن کس که شهوتش بر خردش غالب گردد،از چارپایانْ پست تر است.

12.امام صادق علیه السلام: خداوند،خرد را که نخستین آفریدۀ روحانی او در سمت راست عرش خود است،از نور خود آفرید.آن گاه بدو گفت:«پشت کن».او نیز پشت کرد.پس فرمود:«روی آور».خرد نیز روی آورد.پس از آن،خداوندِ تبارک و تعالی فرمود:تو را آفریده ای بزرگ آفریدم و بر تمام آفریده هایم ارجمند داشتم.پس از آن،جهل و نادانی را از دریای شور و تاریکْ خلق کرد و بدان فرمود:«پشت کن».او نیز پشت کرد.پس فرمود:«روی آور».پس او رو نیاورد.

آنگاه به جهل فرمود:«گردنکشی کردی».پس او را لعنت کرد.

13.امام صادق علیه السلام -در تفسیر آیۀ «فَأَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها» -:[خداوند] برای عقل روشن ساخت چه کاری انجام دهد و از چه چیزی دوری گزیند.

14.امام صادق علیه السلام -در تفسیر آیۀ «وَ نَفْسٍ وَ ما سَوّاها» -:[خداوند] نفس آدمی را آفرید و صورت داد؛-و در تفسیر آیۀ «فَأَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها» فرمود-:

[خداوند،] به نفس،خوبی ها و بدی ها را شناساند و الهام کرد.آن گاه مخیّرش کرد و او برگزید.

ر.ک:حدیث 272.«لشکریان خرد و نادانی»

چشم اندازی بر آفرینش عقل و جهل

آفرینش عقل و جهل،چگونگی ترکیب این دو عنصر متضاد و فلسفۀ ترکیب آنها در انسان،از اصلی ترین مسائل انسان شناسی اسلامی و مهمترین مبانی تربیتی در این آیین الهی است و اینک،با الهام از احادیث این باب،توضیحات کوتاهی در بارۀ این مسائل،ارائه می شود: