- سخن مترجم 1
- اشاره 17
- 1/1 حقیقت خرد 19
- 2/1 آفرینش خرد و نادانی 21
- چشم اندازی بر آفرینش عقل و جهل 23
- 5/1 فزونی و کاستی خرد در دوران زندگی 33
- 1/2 ارمغان خدایی 39
- 2/2 بهترین بخشش 41
- 3/2 بنیاد انسان 43
- 4/2 ارزش انسان 45
- 6/2 دوست انسان 47
- 5/2 نخستین پایۀ اسلام 47
- 7/2 دوست و راهنمای مؤمن 49
- 8/2 پشتیبان مؤمن 49
- 9/2 زیباترین آرایه 51
- 10/2 بزرگترین بی نیازی 53
- 11/2 نیاز دانش به خرد 55
- 1/3 اهتمام بر خردورزی 61
- 3/3 حجّیت خرد 79
- 4/3 نقش خرد در حسابرسی اعمال 81
- 5/3 نقش عقل در پاداش اعمال 83
- الف:وحی 89
- 1/4 آنچه خرد را نیرومند می سازد 89
- ب:دانش 91
- ج:ادب 93
- د:تجربه 95
- ه:گردش در زمین 95
- ز:تقوا 97
- و:رایزنی 97
- ح:جهاد با نفس 97
- ک:پیروی از حق 99
- ط:یاد خدا 99
- ی:زهد در دنیا 99
- ل:همنشینی حکیمان 101
- ن:کمک خواستن از خداوند 101
- م:ترحّم بر نادانان 101
- ج:گلابی 103
- د:کرفس 103
- ب:کدو 103
- الف:روغن (چرب کردن پوست) 103
- و:شیر 105
- ح:سداب 105
- ز:سرکه 105
- ل:حَجامت کردن 107
- ن:تُرنج 107
- م:خُرفه 107
- ک:آب 107
- ی:انار با لایۀ نازک آن 107
- 1/5 لشکریان خرد و نادانی 111
- الف:دانش و حکمت 117
- 2/5 نشانه های خرد 117
- ب:شناخت خدا 121
- ج:دین 125
- د:کمال دین 127
- ه:مکارم اخلاق 127
- ی:گفتار درست 143
- ط:بهره وری از عمر 143
- ل:تدبیر نیکو 145
- ک:تجربه اندوزی 145
- م:گمانه زنی درست 145
- ن:بی رغبتی به دنیا 147
- س:ترک بیهودگی ها 147
- ف:رستگاری 151
- ر:خوبی دنیا و آخرت 155
- 3/5 آنچه خرد با آن آزموده شود 157
- الف:عمل 157
- ب:سخن 157
- ج:سکوت 159
- ه:پیام رسان 161
- و:نوشتن 161
- د:رأی و نظر 161
- ح:دوست 163
- 4/5 بنیادهای سنجش خرد 163
- ز:تصدیق و انکار 163
- 5/5 ویژگی های خردمندان 167
- 6/5 ویژگی های خردمندان 183
- 7/5 ویژگی های خردمندان 185
- 8/5 نشانه های کمال عقل 189
- 9/5 خردمندترین انسان 193
- 1/6 هوای نفس 199
- 2/6 گناه 203
- 5/6 نخوت 207
- 4/6 آرزو 207
- 7/6 خشم 209
- 8/6 آز 209
- 9/6 خودپسندی 211
- 11/6 دنیا دوستی 213
- 13/6 مست کننده های پنجگانه 215
- 12/6 باده نوشی 215
- 15/6 تنبلی 217
- 14/6 خوشگذرانی زیاد 217
- 16/6 زیاده طلبی 219
- 18/6 مرزشکنی 219
- 17/6 همنشینی نادان 219
- 20/6 نشنیدن سخن خردمند 221
- 21/6 زیاده روی در خوردن گوشت گاو و حیوانات وحشی 221
- 19/6 جدال با ابله 221
- 1/7 واجبات خردمند 223
- 2/7 آنچه بر خردمند حرام است 225
- 4/7 آنچه سزاوار خردمند نیست 237
- اشاره 242
- اشاره 244
- پژوهشی در معانی جهل 247
- 1/2 سرزنش نادانی 254
- اشاره 254
- الف:بزرگ ترین مصیبت 254
- د:زیانبارترین دشمنان 256
- ج:بدترین تنگدستی 256
- ب:ناگوارترین بیماری 256
- 2/2سرزنش نادان 258
- 3/2 گوناگون 262
- 1/4 آثار نادانی 272
- الف:کفر 272
- ب:بدی ها 274
- د:مرگ جان 276
- و:اختلاف و جدایی 278
- ز:لغزش 280
- ح:خواری 280
- ط:افراط و تفریط 282
- ک:گوناگون 282
- ی:بدی دنیا و آخرت 282
- د:نادانی به حدّ خویش 296
- الف:خودرأیی 296
- ج:نادانی به عیبهای خویش 296
- ب:از خود راضی بودن 296
- و:زشت دانستن آنچه خود،مانندش را انجام می دهد 298
- ح:اظهار هر آنچه می داند 298
- ه:تنافی دانش و عمل 298
- ز:انجام گناهان 298
- ک:خندۀ بدون شگفتی 300
- 4/4 نادان ترین مردم 300
- ی:فریفتگی به خداوند 300
- ط:انکار هر آنچه می شنود 300
- الف:آموزش 304
- 1/5 آنچه بر نادان واجب است 304
- ج:تقوا 308
- ب:توبه و بازگشت 308
- د:توقّف به هنگام شبهه 308
- ه:اعتراف به نادانی 312
- و:عذرخواهی از نادانی 312
- ح:طلب آمرزش از نادانی 314
- 2/5 آنچه بر نادان حرام است 316
- الف:سخن ندانسته 316
- ب:انکار آنچه نمی داند 318
- 3/5 نادانیِ پسندیده 320
- الف:سلام گفتن به هنگام گفتگو 326
- 4/5 آنچه در رفتار با نادان شایسته است 326
- ب:سکوت هنگام نزاع و درگیری 328
- ج:بردباری 330
- د:تعلیم 332
- و:نافرمانی 332
- ه:عدم اطمینان 332
- اشاره 338
- 1/6 معنای جاهلیت 338
- الف:عبادت غیر خدا 356
- ب:فرزند قرار دادن برای خداوند 356
- ه:برخی چارپایان را حرام کردن 358
- ج:جن را شریک خداوند قرار دادن 358
- پژوهشی در عقاید جاهلیت 368
- ح:انکار رستاخیز 368
- 4/6 کارهای جاهلی 376
- الف:زنده به گور کردن دختران 376
- ب:فرزند کُشی 378
- ج:زشتی ها 380
- ه:شراب و قمار،بتها و تیرهای قرعه 382
- و:خون آلود کردن کودک 384
- ز:فال بد زدن 384
- ی:مُهره بستن 386
- ک:نوحه گری 386
- ط:قربانی برای جنّ 386
- ح:به جن پناه بردن 386
- 5/6 اسلام،نابود کنندۀ سنّتهای جاهلی 388
- ل:سوگند به غیر خدا 388
- 1/7 بازگشت به عقب 404
- الف:نشناختن امام 406
- 2/7 اسباب بازگشت به جاهلیت 406
- ب:باده نوشی 408
- پژوهشی در اسباب بازگشت به جاهلیت 409
- اشاره 409
- هشدار قرآن 410
- عوامل ارتجاع 411
- حرف الالف 435
- حرف البا 437
- حرف الجیم 440
- حرف الثا 440
- حرف الحا 441
- حرف الدال 441
- حرف الخا 441
- حرف الذال 441
- حرف السیرا 442
- حرف الصاد 443
- حرف السیر 443
- حرف الطا 444
- حرف الغیر 445
- حرف الغیر 445
- حرف الکاف 446
- حرف القاف 446
- حرف المیم 448
- حرف اللام 448
- حرف النون 452
- حرف الواو 453
- حرف الیا 453
ه:اخلاق زشت
898.صالح بن مسمار: به من خبر رسید که پیامبر صلی الله علیه و آله این آیه را تلاوت کرد:
«ای انسان ! چه چیز تو را دربارۀ پروردگار بزرگوارت مغرور ساخته است؟» آن گاه فرمود:«نادانی اش».
899.امام علی علیه السلام: آز و شهوت و بخل،نتیجۀ نادانی است.
900.امام علی علیه السلام: بنیاد نادانی،حماقت است.
901.امام علی علیه السلام -در دعایی-:منِ نادان،با نادانی ام تو را نافرمانی کردم،و با نادانی ام،گناهانی را مرتکب شدم،و دنیا بر اثر نادانیْ مرا منحرف ساخت،و از یاد تو به جهت نادانی غفلت ورزیدم،و بر اثر نادانیْ به دنیا روی آوردم.
902.امام صادق علیه السلام: نادانی در سه چیز است:خودخواهی،جدل بسیار و نادانی به خداوند،و اینان اند زیانکاران.
903.امام علی علیه السلام: آنکه از نیکی کردن بخل ورزد،خردمند نیست.
ر.ک:ص 139«مکارم اخلاق».
و:اختلاف و جدایی
قرآن
[آنان،به صورت] دسته جمعی،جز در قریه هایی که دارای استحکامات اند،یا از پشت دیوارها با شما نخواهند جنگید.جنگشان میان خودشان سخت است.آنان را متحد می پنداری،و[لی] دلهایشان پراکنده است؛زیرا آنان مردمانی اند که نمی اندیشند.
حدیث
904.امام علی علیه السلام: اگر نادان سکوت اختیار کند،مردم با یکدیگر اختلاف نکنند.