- سخن مترجم 1
- اشاره 17
- 1/1 حقیقت خرد 19
- 2/1 آفرینش خرد و نادانی 21
- چشم اندازی بر آفرینش عقل و جهل 23
- 5/1 فزونی و کاستی خرد در دوران زندگی 33
- 1/2 ارمغان خدایی 39
- 2/2 بهترین بخشش 41
- 3/2 بنیاد انسان 43
- 4/2 ارزش انسان 45
- 5/2 نخستین پایۀ اسلام 47
- 6/2 دوست انسان 47
- 8/2 پشتیبان مؤمن 49
- 7/2 دوست و راهنمای مؤمن 49
- 9/2 زیباترین آرایه 51
- 10/2 بزرگترین بی نیازی 53
- 11/2 نیاز دانش به خرد 55
- 1/3 اهتمام بر خردورزی 61
- 3/3 حجّیت خرد 79
- 4/3 نقش خرد در حسابرسی اعمال 81
- 5/3 نقش عقل در پاداش اعمال 83
- الف:وحی 89
- 1/4 آنچه خرد را نیرومند می سازد 89
- ب:دانش 91
- ج:ادب 93
- ه:گردش در زمین 95
- د:تجربه 95
- ح:جهاد با نفس 97
- ز:تقوا 97
- و:رایزنی 97
- ی:زهد در دنیا 99
- ک:پیروی از حق 99
- ط:یاد خدا 99
- ل:همنشینی حکیمان 101
- ن:کمک خواستن از خداوند 101
- م:ترحّم بر نادانان 101
- ج:گلابی 103
- الف:روغن (چرب کردن پوست) 103
- ب:کدو 103
- د:کرفس 103
- ز:سرکه 105
- ح:سداب 105
- و:شیر 105
- ل:حَجامت کردن 107
- ک:آب 107
- م:خُرفه 107
- ن:تُرنج 107
- ی:انار با لایۀ نازک آن 107
- 1/5 لشکریان خرد و نادانی 111
- الف:دانش و حکمت 117
- 2/5 نشانه های خرد 117
- ب:شناخت خدا 121
- ج:دین 125
- ه:مکارم اخلاق 127
- د:کمال دین 127
- ی:گفتار درست 143
- ط:بهره وری از عمر 143
- م:گمانه زنی درست 145
- ک:تجربه اندوزی 145
- ل:تدبیر نیکو 145
- ن:بی رغبتی به دنیا 147
- س:ترک بیهودگی ها 147
- ف:رستگاری 151
- ر:خوبی دنیا و آخرت 155
- الف:عمل 157
- 3/5 آنچه خرد با آن آزموده شود 157
- ب:سخن 157
- ج:سکوت 159
- د:رأی و نظر 161
- و:نوشتن 161
- ه:پیام رسان 161
- ح:دوست 163
- ز:تصدیق و انکار 163
- 4/5 بنیادهای سنجش خرد 163
- 5/5 ویژگی های خردمندان 167
- 6/5 ویژگی های خردمندان 183
- 7/5 ویژگی های خردمندان 185
- 8/5 نشانه های کمال عقل 189
- 9/5 خردمندترین انسان 193
- 1/6 هوای نفس 199
- 2/6 گناه 203
- 5/6 نخوت 207
- 4/6 آرزو 207
- 8/6 آز 209
- 7/6 خشم 209
- 9/6 خودپسندی 211
- 11/6 دنیا دوستی 213
- 12/6 باده نوشی 215
- 13/6 مست کننده های پنجگانه 215
- 14/6 خوشگذرانی زیاد 217
- 15/6 تنبلی 217
- 18/6 مرزشکنی 219
- 16/6 زیاده طلبی 219
- 17/6 همنشینی نادان 219
- 19/6 جدال با ابله 221
- 20/6 نشنیدن سخن خردمند 221
- 21/6 زیاده روی در خوردن گوشت گاو و حیوانات وحشی 221
- 1/7 واجبات خردمند 223
- 2/7 آنچه بر خردمند حرام است 225
- 4/7 آنچه سزاوار خردمند نیست 237
- اشاره 242
- اشاره 244
- پژوهشی در معانی جهل 247
- الف:بزرگ ترین مصیبت 254
- 1/2 سرزنش نادانی 254
- اشاره 254
- ج:بدترین تنگدستی 256
- د:زیانبارترین دشمنان 256
- ب:ناگوارترین بیماری 256
- 2/2سرزنش نادان 258
- 3/2 گوناگون 262
- 1/4 آثار نادانی 272
- الف:کفر 272
- ب:بدی ها 274
- د:مرگ جان 276
- و:اختلاف و جدایی 278
- ز:لغزش 280
- ح:خواری 280
- ط:افراط و تفریط 282
- ک:گوناگون 282
- ی:بدی دنیا و آخرت 282
- الف:خودرأیی 296
- ب:از خود راضی بودن 296
- د:نادانی به حدّ خویش 296
- ج:نادانی به عیبهای خویش 296
- و:زشت دانستن آنچه خود،مانندش را انجام می دهد 298
- ه:تنافی دانش و عمل 298
- ح:اظهار هر آنچه می داند 298
- ز:انجام گناهان 298
- 4/4 نادان ترین مردم 300
- ط:انکار هر آنچه می شنود 300
- ی:فریفتگی به خداوند 300
- ک:خندۀ بدون شگفتی 300
- 1/5 آنچه بر نادان واجب است 304
- الف:آموزش 304
- ب:توبه و بازگشت 308
- ج:تقوا 308
- د:توقّف به هنگام شبهه 308
- ه:اعتراف به نادانی 312
- و:عذرخواهی از نادانی 312
- ح:طلب آمرزش از نادانی 314
- الف:سخن ندانسته 316
- 2/5 آنچه بر نادان حرام است 316
- ب:انکار آنچه نمی داند 318
- 3/5 نادانیِ پسندیده 320
- الف:سلام گفتن به هنگام گفتگو 326
- 4/5 آنچه در رفتار با نادان شایسته است 326
- ب:سکوت هنگام نزاع و درگیری 328
- ج:بردباری 330
- د:تعلیم 332
- و:نافرمانی 332
- ه:عدم اطمینان 332
- 1/6 معنای جاهلیت 338
- اشاره 338
- الف:عبادت غیر خدا 356
- ب:فرزند قرار دادن برای خداوند 356
- ج:جن را شریک خداوند قرار دادن 358
- ه:برخی چارپایان را حرام کردن 358
- پژوهشی در عقاید جاهلیت 368
- ح:انکار رستاخیز 368
- الف:زنده به گور کردن دختران 376
- 4/6 کارهای جاهلی 376
- ب:فرزند کُشی 378
- ج:زشتی ها 380
- ه:شراب و قمار،بتها و تیرهای قرعه 382
- ز:فال بد زدن 384
- و:خون آلود کردن کودک 384
- ک:نوحه گری 386
- ی:مُهره بستن 386
- ط:قربانی برای جنّ 386
- ح:به جن پناه بردن 386
- ل:سوگند به غیر خدا 388
- 5/6 اسلام،نابود کنندۀ سنّتهای جاهلی 388
- 1/7 بازگشت به عقب 404
- الف:نشناختن امام 406
- 2/7 اسباب بازگشت به جاهلیت 406
- ب:باده نوشی 408
- اشاره 409
- پژوهشی در اسباب بازگشت به جاهلیت 409
- هشدار قرآن 410
- عوامل ارتجاع 411
- حرف الالف 435
- حرف البا 437
- حرف الجیم 440
- حرف الثا 440
- حرف الحا 441
- حرف الدال 441
- حرف الذال 441
- حرف الخا 441
- حرف السیرا 442
- حرف السیر 443
- حرف الصاد 443
- حرف الطا 444
- حرف الغیر 445
- حرف الغیر 445
- حرف القاف 446
- حرف الکاف 446
- حرف اللام 448
- حرف المیم 448
- حرف النون 452
- حرف الواو 453
- حرف الیا 453
فرمود:آنچه را که می دانند،بر زبان آورند،و از آنچه نمی دانند باز ایستند.
اگر چنین کنند،حقّ خداوند را ادا کرده اند.
1063.امام صادق علیه السلام: سکوت،گنجی فراوان است و [باعث] آرایش بردبار و پوشش نادان.
ه:اعتراف به نادانی
1064.امام علی علیه السلام: نهایت خردمندی،اعتراف به نادانی است.
1065.امام علی علیه السلام: دنیا پابرجا نمانده،مگر بر آنچه خدا مقرّر داشته،از نعمتها و آزمایش و پاداش در روز رستاخیز یا بر آنچه او خواسته از آنچه نمی دانی.
پس اگر فهم چیزی از این امور بر تو مشکل شد،آن را بر نادانی خود به آن پندار؛زیرا تو در نخستین بار که آفریده شدی،نادان بودی و سپس دانا شدی؛وچه بسیار است چیزی که تو بدان نادانی و اندیشه ات در آن سرگردان بوده،و بینایی ات در آن سرگردان است و سپس،در آن بینا می شوی.
1066.امام علی علیه السلام: بدان،استواران در دانش،کسانی اند که اقرار و اعتراف به نادانی از تفسیر آنچه که پوشیده و در پرده است،از داخل شدن به درهایی که جلوی پوشیده ها نصب شده،بی نیازشان کرده است.پس خداوند متعال،اعتراف ایشان را به ناتوانی از رسیدن به آنچه در علم بدان احاطه ندارند،ستوده و اندیشه نکردن آنان را در چیزی که بحث از کُنه آن تکلیفشان نیست،رسوخ و استواری نامیده است.
1067.امام باقر علیه السلام: آنچه می دانید،بگویید و آنچه را نمی دانید،بگویید:«خداوند، داناتر است».
و:عذرخواهی از نادانی
1068.امام سجاد علیه السلام: بار خدایا! از تو به سبب نادانی ام،عذر می خواهم و نسبت به کارهای زشتم،طلب بخشش دارم.