خردگرایی در قرآن و حدیث صفحه 33

4/1 انواع خرد

22.امام علی علیه السلام: خرد،دو گونه است:فطری و اکتسابی،و هر دو،منفعت می رسانند.

23.امام علی علیه السلام: خرد را دو گونه یافتم:سرشتی و شنیدنی [اکتسابی].خرد اکتسابی،بدون خرد فطریْ سودمند نیست؛همان گونه که نور خورشید، بی فروغ چشم،سودی نمی بخشد.

ر.ک:ص 25«درآمد»،«عقل طبع و عقل تجربه»/ص 51«ارمغان خدایی».

5/1 فزونی و کاستی خرد در دوران زندگی

24.امام علی علیه السلام: چون خردمند،پیر شود،عقلش جوان می گردد و چون نادان پیر گردد،نادانی اش جوان شود.

25.امام علی علیه السلام: خرد و نادانی تا حدود هیجده سالگی برای چیرگی بر آدمی در نبردند؛چون به هیجده سالگی رسید،هر یک از آن دو در او افزون بود،بر او چیره می شود.

26.امام علی علیه السلام: بچه ها در هفت سالگی کودکی را رها می کنند؛در نُه سالگی به نماز واداشته می شوند؛در ده سالگی جای خوابیدن آنان جدا می گردد؛در چهارده سالگی بالغ می شوند؛تا 21 سالگی قد می کشند و تا 28 سالگی خردشان رشد می کند؛بجز تجربه [که پس از آن نیز زمینۀ رشد دارد].

27.امام علی علیه السلام: بچه ها در هفت سالگی کودکی را کنار می گذارند؛در چهارده سالگی بالغ می شوند؛قدشان در 24 سالگی به بیشترین حدّ خود می رسد،و خردشان در 28 سالگی به کمال می رسد؛پس هر چه پس از آن باشد،بر اثر تجربه است.