- سخن مترجم 1
- اشاره 17
- 1/1 حقیقت خرد 19
- 2/1 آفرینش خرد و نادانی 21
- چشم اندازی بر آفرینش عقل و جهل 23
- 5/1 فزونی و کاستی خرد در دوران زندگی 33
- 1/2 ارمغان خدایی 39
- 2/2 بهترین بخشش 41
- 3/2 بنیاد انسان 43
- 4/2 ارزش انسان 45
- 6/2 دوست انسان 47
- 5/2 نخستین پایۀ اسلام 47
- 8/2 پشتیبان مؤمن 49
- 7/2 دوست و راهنمای مؤمن 49
- 9/2 زیباترین آرایه 51
- 10/2 بزرگترین بی نیازی 53
- 11/2 نیاز دانش به خرد 55
- 1/3 اهتمام بر خردورزی 61
- 3/3 حجّیت خرد 79
- 4/3 نقش خرد در حسابرسی اعمال 81
- 5/3 نقش عقل در پاداش اعمال 83
- 1/4 آنچه خرد را نیرومند می سازد 89
- الف:وحی 89
- ب:دانش 91
- ج:ادب 93
- د:تجربه 95
- ه:گردش در زمین 95
- ز:تقوا 97
- ح:جهاد با نفس 97
- و:رایزنی 97
- ط:یاد خدا 99
- ی:زهد در دنیا 99
- ک:پیروی از حق 99
- م:ترحّم بر نادانان 101
- ل:همنشینی حکیمان 101
- ن:کمک خواستن از خداوند 101
- ب:کدو 103
- الف:روغن (چرب کردن پوست) 103
- ج:گلابی 103
- د:کرفس 103
- ح:سداب 105
- و:شیر 105
- ز:سرکه 105
- م:خُرفه 107
- ل:حَجامت کردن 107
- ی:انار با لایۀ نازک آن 107
- ک:آب 107
- ن:تُرنج 107
- 1/5 لشکریان خرد و نادانی 111
- 2/5 نشانه های خرد 117
- الف:دانش و حکمت 117
- ب:شناخت خدا 121
- ج:دین 125
- ه:مکارم اخلاق 127
- د:کمال دین 127
- ط:بهره وری از عمر 143
- ی:گفتار درست 143
- م:گمانه زنی درست 145
- ل:تدبیر نیکو 145
- ک:تجربه اندوزی 145
- ن:بی رغبتی به دنیا 147
- س:ترک بیهودگی ها 147
- ف:رستگاری 151
- ر:خوبی دنیا و آخرت 155
- ب:سخن 157
- الف:عمل 157
- 3/5 آنچه خرد با آن آزموده شود 157
- ج:سکوت 159
- ه:پیام رسان 161
- د:رأی و نظر 161
- و:نوشتن 161
- ح:دوست 163
- 4/5 بنیادهای سنجش خرد 163
- ز:تصدیق و انکار 163
- 5/5 ویژگی های خردمندان 167
- 6/5 ویژگی های خردمندان 183
- 7/5 ویژگی های خردمندان 185
- 8/5 نشانه های کمال عقل 189
- 9/5 خردمندترین انسان 193
- 1/6 هوای نفس 199
- 2/6 گناه 203
- 5/6 نخوت 207
- 4/6 آرزو 207
- 8/6 آز 209
- 7/6 خشم 209
- 9/6 خودپسندی 211
- 11/6 دنیا دوستی 213
- 12/6 باده نوشی 215
- 13/6 مست کننده های پنجگانه 215
- 14/6 خوشگذرانی زیاد 217
- 15/6 تنبلی 217
- 17/6 همنشینی نادان 219
- 18/6 مرزشکنی 219
- 16/6 زیاده طلبی 219
- 19/6 جدال با ابله 221
- 20/6 نشنیدن سخن خردمند 221
- 21/6 زیاده روی در خوردن گوشت گاو و حیوانات وحشی 221
- 1/7 واجبات خردمند 223
- 2/7 آنچه بر خردمند حرام است 225
- 4/7 آنچه سزاوار خردمند نیست 237
- اشاره 242
- اشاره 244
- پژوهشی در معانی جهل 247
- الف:بزرگ ترین مصیبت 254
- 1/2 سرزنش نادانی 254
- اشاره 254
- ج:بدترین تنگدستی 256
- د:زیانبارترین دشمنان 256
- ب:ناگوارترین بیماری 256
- 2/2سرزنش نادان 258
- 3/2 گوناگون 262
- 1/4 آثار نادانی 272
- الف:کفر 272
- ب:بدی ها 274
- د:مرگ جان 276
- و:اختلاف و جدایی 278
- ح:خواری 280
- ز:لغزش 280
- ی:بدی دنیا و آخرت 282
- ک:گوناگون 282
- ط:افراط و تفریط 282
- ج:نادانی به عیبهای خویش 296
- د:نادانی به حدّ خویش 296
- الف:خودرأیی 296
- ب:از خود راضی بودن 296
- ه:تنافی دانش و عمل 298
- ز:انجام گناهان 298
- ح:اظهار هر آنچه می داند 298
- و:زشت دانستن آنچه خود،مانندش را انجام می دهد 298
- 4/4 نادان ترین مردم 300
- ی:فریفتگی به خداوند 300
- ط:انکار هر آنچه می شنود 300
- ک:خندۀ بدون شگفتی 300
- الف:آموزش 304
- 1/5 آنچه بر نادان واجب است 304
- ب:توبه و بازگشت 308
- ج:تقوا 308
- د:توقّف به هنگام شبهه 308
- و:عذرخواهی از نادانی 312
- ه:اعتراف به نادانی 312
- ح:طلب آمرزش از نادانی 314
- الف:سخن ندانسته 316
- 2/5 آنچه بر نادان حرام است 316
- ب:انکار آنچه نمی داند 318
- 3/5 نادانیِ پسندیده 320
- الف:سلام گفتن به هنگام گفتگو 326
- 4/5 آنچه در رفتار با نادان شایسته است 326
- ب:سکوت هنگام نزاع و درگیری 328
- ج:بردباری 330
- د:تعلیم 332
- ه:عدم اطمینان 332
- و:نافرمانی 332
- 1/6 معنای جاهلیت 338
- اشاره 338
- ب:فرزند قرار دادن برای خداوند 356
- الف:عبادت غیر خدا 356
- ه:برخی چارپایان را حرام کردن 358
- ج:جن را شریک خداوند قرار دادن 358
- پژوهشی در عقاید جاهلیت 368
- ح:انکار رستاخیز 368
- الف:زنده به گور کردن دختران 376
- 4/6 کارهای جاهلی 376
- ب:فرزند کُشی 378
- ج:زشتی ها 380
- ه:شراب و قمار،بتها و تیرهای قرعه 382
- و:خون آلود کردن کودک 384
- ز:فال بد زدن 384
- ی:مُهره بستن 386
- ط:قربانی برای جنّ 386
- ک:نوحه گری 386
- ح:به جن پناه بردن 386
- 5/6 اسلام،نابود کنندۀ سنّتهای جاهلی 388
- ل:سوگند به غیر خدا 388
- 1/7 بازگشت به عقب 404
- 2/7 اسباب بازگشت به جاهلیت 406
- الف:نشناختن امام 406
- ب:باده نوشی 408
- اشاره 409
- پژوهشی در اسباب بازگشت به جاهلیت 409
- هشدار قرآن 410
- عوامل ارتجاع 411
- حرف الالف 435
- حرف البا 437
- حرف الجیم 440
- حرف الثا 440
- حرف الحا 441
- حرف الذال 441
- حرف الدال 441
- حرف الخا 441
- حرف السیرا 442
- حرف الصاد 443
- حرف السیر 443
- حرف الطا 444
- حرف الغیر 445
- حرف الغیر 445
- حرف القاف 446
- حرف الکاف 446
- حرف المیم 448
- حرف اللام 448
- حرف النون 452
- حرف الیا 453
- حرف الواو 453
37.ادریس علیه السلام -چنانکه در سنن او آمده-:هرگاه خداوند،بندگانش را دوست بدارد، به آنان خرد می بخشد و روح القدس را ویژۀ پیامبران و اولیای خود قرار داده است.
ر.ک:ص 45«انواع خرد».
2/2 بهترین بخشش
38.پیامبر صلی الله علیه و آله: خداوند،چیزی با ارزش تر از خرد در میان بندگان،تقسیم نکرد.لذا خواب خردمند،از بیداری نادانْ برتر است و برجا بودن خردمند،برتر است از به حرکت در آمدن نادان.خداوند،هیچ پیامبر و فرستاده ای را برنینگیخت؛ مگر آن زمان که خردش کامل گشت و خردش از خردهای همۀ امّتش بیشتر بود.آنچه را پیامبر در خود نهان می دارد،از کوشش کوشندگان،برتر است.
هیچ بنده ای،واجبات الهی را به جای نیاورد؛مگر آنکه آن را درک کند.همۀ پرستشگران با زیادتی عبادت و پرستش،به پایۀ خردمندان نرسند و خردمندان،همان«اولوالالباب»(صاحبان خرد) هستند که خداوند،در بارۀ آنان فرمود:«جز صاحبان خرد،پند نگیرند».
39.پیامبر صلی الله علیه و آله: خجسته است آنکه خرد را میان بندگانش گوناگونْ قسمت کرد.گاه دو انسانْ کردار،نیکی ها،روزه و نمازشان برابر است؛امّا در خرد،متفاوت اند؛ به سان ذره ای در کنار کوه احُد.خداوند،بهره ای برتر از خرد و یقین در میان آفریدگانش قسمت نکرد.
40.تاریخ یعقوبی: از رسول خدا پرسیدند:«برترین چیزی که به بندگان بخشیده شده،چیست؟».فرمود:«خردِ سرشتی که با آن زاده شود».گفتند:«اگر از آن بی بهره شد؟».فرمود:«خرد بیاموزد».
41.جامع الاحادیث: از امیر مؤمنان سؤال شد:«برترین چیزی که به انسانها بخشیده شده چیست؟».فرمود:«خردِ سرشتی».گفته شد:«اگر نباشد؟».فرمود:«برادری که با او مشورت شود».گفته شد:«اگر