- سخن مترجم 1
- اشاره 17
- 1/1 حقیقت خرد 19
- 2/1 آفرینش خرد و نادانی 21
- چشم اندازی بر آفرینش عقل و جهل 23
- 5/1 فزونی و کاستی خرد در دوران زندگی 33
- 1/2 ارمغان خدایی 39
- 2/2 بهترین بخشش 41
- 3/2 بنیاد انسان 43
- 4/2 ارزش انسان 45
- 5/2 نخستین پایۀ اسلام 47
- 6/2 دوست انسان 47
- 8/2 پشتیبان مؤمن 49
- 7/2 دوست و راهنمای مؤمن 49
- 9/2 زیباترین آرایه 51
- 10/2 بزرگترین بی نیازی 53
- 11/2 نیاز دانش به خرد 55
- 1/3 اهتمام بر خردورزی 61
- 3/3 حجّیت خرد 79
- 4/3 نقش خرد در حسابرسی اعمال 81
- 5/3 نقش عقل در پاداش اعمال 83
- 1/4 آنچه خرد را نیرومند می سازد 89
- الف:وحی 89
- ب:دانش 91
- ج:ادب 93
- ه:گردش در زمین 95
- د:تجربه 95
- ح:جهاد با نفس 97
- و:رایزنی 97
- ز:تقوا 97
- ی:زهد در دنیا 99
- ط:یاد خدا 99
- ک:پیروی از حق 99
- م:ترحّم بر نادانان 101
- ن:کمک خواستن از خداوند 101
- ل:همنشینی حکیمان 101
- ب:کدو 103
- الف:روغن (چرب کردن پوست) 103
- د:کرفس 103
- ج:گلابی 103
- ز:سرکه 105
- ح:سداب 105
- و:شیر 105
- ک:آب 107
- ل:حَجامت کردن 107
- م:خُرفه 107
- ی:انار با لایۀ نازک آن 107
- ن:تُرنج 107
- 1/5 لشکریان خرد و نادانی 111
- 2/5 نشانه های خرد 117
- الف:دانش و حکمت 117
- ب:شناخت خدا 121
- ج:دین 125
- ه:مکارم اخلاق 127
- د:کمال دین 127
- ی:گفتار درست 143
- ط:بهره وری از عمر 143
- م:گمانه زنی درست 145
- ک:تجربه اندوزی 145
- ل:تدبیر نیکو 145
- ن:بی رغبتی به دنیا 147
- س:ترک بیهودگی ها 147
- ف:رستگاری 151
- ر:خوبی دنیا و آخرت 155
- ب:سخن 157
- الف:عمل 157
- 3/5 آنچه خرد با آن آزموده شود 157
- ج:سکوت 159
- و:نوشتن 161
- ه:پیام رسان 161
- د:رأی و نظر 161
- ز:تصدیق و انکار 163
- 4/5 بنیادهای سنجش خرد 163
- ح:دوست 163
- 5/5 ویژگی های خردمندان 167
- 6/5 ویژگی های خردمندان 183
- 7/5 ویژگی های خردمندان 185
- 8/5 نشانه های کمال عقل 189
- 9/5 خردمندترین انسان 193
- 1/6 هوای نفس 199
- 2/6 گناه 203
- 4/6 آرزو 207
- 5/6 نخوت 207
- 7/6 خشم 209
- 8/6 آز 209
- 9/6 خودپسندی 211
- 11/6 دنیا دوستی 213
- 12/6 باده نوشی 215
- 13/6 مست کننده های پنجگانه 215
- 14/6 خوشگذرانی زیاد 217
- 15/6 تنبلی 217
- 18/6 مرزشکنی 219
- 16/6 زیاده طلبی 219
- 17/6 همنشینی نادان 219
- 19/6 جدال با ابله 221
- 20/6 نشنیدن سخن خردمند 221
- 21/6 زیاده روی در خوردن گوشت گاو و حیوانات وحشی 221
- 1/7 واجبات خردمند 223
- 2/7 آنچه بر خردمند حرام است 225
- 4/7 آنچه سزاوار خردمند نیست 237
- اشاره 242
- اشاره 244
- پژوهشی در معانی جهل 247
- 1/2 سرزنش نادانی 254
- الف:بزرگ ترین مصیبت 254
- اشاره 254
- ب:ناگوارترین بیماری 256
- ج:بدترین تنگدستی 256
- د:زیانبارترین دشمنان 256
- 2/2سرزنش نادان 258
- 3/2 گوناگون 262
- 1/4 آثار نادانی 272
- الف:کفر 272
- ب:بدی ها 274
- د:مرگ جان 276
- و:اختلاف و جدایی 278
- ز:لغزش 280
- ح:خواری 280
- ک:گوناگون 282
- ط:افراط و تفریط 282
- ی:بدی دنیا و آخرت 282
- د:نادانی به حدّ خویش 296
- الف:خودرأیی 296
- ب:از خود راضی بودن 296
- ج:نادانی به عیبهای خویش 296
- و:زشت دانستن آنچه خود،مانندش را انجام می دهد 298
- ه:تنافی دانش و عمل 298
- ح:اظهار هر آنچه می داند 298
- ز:انجام گناهان 298
- 4/4 نادان ترین مردم 300
- ط:انکار هر آنچه می شنود 300
- ی:فریفتگی به خداوند 300
- ک:خندۀ بدون شگفتی 300
- 1/5 آنچه بر نادان واجب است 304
- الف:آموزش 304
- ب:توبه و بازگشت 308
- د:توقّف به هنگام شبهه 308
- ج:تقوا 308
- ه:اعتراف به نادانی 312
- و:عذرخواهی از نادانی 312
- ح:طلب آمرزش از نادانی 314
- الف:سخن ندانسته 316
- 2/5 آنچه بر نادان حرام است 316
- ب:انکار آنچه نمی داند 318
- 3/5 نادانیِ پسندیده 320
- الف:سلام گفتن به هنگام گفتگو 326
- 4/5 آنچه در رفتار با نادان شایسته است 326
- ب:سکوت هنگام نزاع و درگیری 328
- ج:بردباری 330
- د:تعلیم 332
- و:نافرمانی 332
- ه:عدم اطمینان 332
- 1/6 معنای جاهلیت 338
- اشاره 338
- الف:عبادت غیر خدا 356
- ب:فرزند قرار دادن برای خداوند 356
- ه:برخی چارپایان را حرام کردن 358
- ج:جن را شریک خداوند قرار دادن 358
- ح:انکار رستاخیز 368
- پژوهشی در عقاید جاهلیت 368
- 4/6 کارهای جاهلی 376
- الف:زنده به گور کردن دختران 376
- ب:فرزند کُشی 378
- ج:زشتی ها 380
- ه:شراب و قمار،بتها و تیرهای قرعه 382
- ز:فال بد زدن 384
- و:خون آلود کردن کودک 384
- ط:قربانی برای جنّ 386
- ی:مُهره بستن 386
- ح:به جن پناه بردن 386
- ک:نوحه گری 386
- 5/6 اسلام،نابود کنندۀ سنّتهای جاهلی 388
- ل:سوگند به غیر خدا 388
- 1/7 بازگشت به عقب 404
- الف:نشناختن امام 406
- 2/7 اسباب بازگشت به جاهلیت 406
- ب:باده نوشی 408
- اشاره 409
- پژوهشی در اسباب بازگشت به جاهلیت 409
- هشدار قرآن 410
- عوامل ارتجاع 411
- حرف الالف 435
- حرف البا 437
- حرف الثا 440
- حرف الجیم 440
- حرف الحا 441
- حرف الخا 441
- حرف الدال 441
- حرف الذال 441
- حرف السیرا 442
- حرف السیر 443
- حرف الصاد 443
- حرف الطا 444
- حرف الغیر 445
- حرف الغیر 445
- حرف الکاف 446
- حرف القاف 446
- حرف المیم 448
- حرف اللام 448
- حرف النون 452
- حرف الیا 453
- حرف الواو 453
خداوند،عقل است.
185.امام کاظم علیه السلام -به هشام بن حکم-:ای هشام! خداوند،دو حجّت بر مردم دارد:
حجّت آشکار و حجّت پنهان.حجّت آشکار،رسولان،پیامبران و امامان اند، و حجّت پنهانْ عقلهایند.
186.امام کاظم علیه السلام: ای هشام! خداوند تبارک و تعالی حجّتها را با عقلْ بر مردم تمام کرد و پیامبران را با سخن یاری رساند و با براهین،آنان را با ربوبیّت خویش آشنا ساخت.
187.ابویعقوب بغدادی: ابن سکّیت به امام رضا علیه السلام عرض کرد:«...به خدا سوگند، مانند شما کسی را نیافتم؛امروزه حجّت خداوند بر مردم چیست؟».فرمود:
«خرد؛با آن راستگویان بر خداوند شناخته شده،تصدیق می شوند و دروغگویان،شناسایی شده،تکذیب می شوند».ابویعقوب می گوید که ابن سکّیت گفت:«به خدا سوگند،همین پاسخ [واقعی] است».
4/3 نقش خرد در حسابرسی اعمال
188.امام علی علیه السلام: خداوند،بندگان را به اندازۀ عقلی که در دنیا به آنان عطا کرده، حسابرسی می کند.
189.امام باقر علیه السلام -به هنگام یاد کردن پاره ای از آنچه بر موسی بن عمران علیه السلام فرود آمد -:بر او وحی فرود آمد...آن گاه،خداوند فرمود:«به اندازۀ عقلی که به بندگانم دادم،آنان را حسابرسی می کنم».
190.امام باقر علیه السلام: خداوند،در روز رستاخیز به اندازۀ عقلی که به بندگان بخشیده، آنان را در حسابرسی مورد موشکافی قرار می دهد.