حدیث عقل و نفس آدمی در آیینه قرآن صفحه 249

می شود(این تعبیر از وجود مبارک امیر المؤمنین است 4 ).اگر قلب انسان به فرعون بدل شود،سرزمین وجود یعنی اعضاء و جوارح نیز،که تکوینا نمی توانند از آن جدا شوند و راهی جز خواسته های او در پیش بگیرند، به سرزمین عاد و ثمود بدل می شوند.در نتیجه،به فرموده قرآن مجید سراسر کشور الهی وجود از فساد و فتنه پر می شود و چیزی خالی از فساد و فتنه باقی نمی ماند.نتیجه کار نیز،وقتی این فساد بر وجود انسان حاکم شود و تداوم پیدا کند،به فرموده قرآن چنین است:

«أَ لَمْ تَرَ کَیْفَ فَعَلَ رَبُّکَ بِعٰادٍ. إِرَمَ ذٰاتِ الْعِمٰادِ. اَلَّتِی لَمْ یُخْلَقْ مِثْلُهٰا فِی الْبِلاٰدِ.

وَ ثَمُودَ الَّذِینَ جٰابُوا الصَّخْرَ بِالْوٰادِ. وَ فِرْعَوْنَ ذِی الْأَوْتٰادِ 5 اَلَّذِینَ طَغَوْا فِی الْبِلاٰدِ فَأَکْثَرُوا فِیهَا الْفَسٰادَ. فَصَبَّ عَلَیْهِمْ رَبُّکَ سَوْطَ عَذٰابٍ. إِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصٰادِ». 6

آیا ندانسته ای که پروردگارت با قوم عاد چه کرد؟با آن شهر ارم که دارای کاخ های باعظمت و ساختمان های بلند بود و مانندش در شهرها ساخته نشده بود؟و با قوم ثمود آنان که در آن وادی برای ساختن بناهای استوار و محکم تخته سنگ ها را می بریدند؟و فرعون نیرومند که دارای میخ های شکنجه بود؟آنان که در شهرها طغیان و سرکشی کردند و در آن ها فساد و تباهکاری فراوانی به بار آوردند.پس پروردگارت تازیانه عذاب های گوناگون را آنان فرو ریخت.و بی تردید پروردگارت در کمین است.

مساله این است که هیچ کس نمی تواند از حوزه مراقبت خدا دور شده یا از دایره حکومت او خارج گردد. 7 خاصه این که خداوند در کمین همه فرعون ها و فرعون صفت هاست و سرانجام تازیانه های عذاب را بر آنان فرو می آورد؛عذاب هایی که براساس آیات قرآن و روایات بسیار گوناگون و رنگارنگ(الوان عذاب) 8 و دایره شمول آن ها هم مربوط به دنیا و هم آخرت است.

یکی از این عذاب ها که مربوط به دنیاست عذاب استیصال 9 است که هم چنان که از نامش پیداست فرد در نتیجه آن مستاصل می شود؛یعنی