پرتو خرد: (خلاصه کتاب عقل): تحریر درس گفتارهای دکتر سید محمد بنی هاشمی صفحه 104

5 _ 2 _ منبع نور علم

چهارده معصوم علیهم السلام ، نور علم را به طور کامل، واجدند. نور علم، از قلوب مقدّس آنان بر دیگران می تابد. تصریحات فراوان روایی بر این حقیقت دلالت دارند که در اینجا، به دو نمونه اشاره می شود.

در برخی روایات، «مردمان»، براساس رابطه ای که با علم دارند، به گروه هایی تقسیم شده اند. در این میان، تنها آل محمّد علیهم السلام را لایق اتّصاف به صفت «عالِم» دانسته اند؛ چنانکه امام صادق علیه السلام می فرمایند:

«یَغْدُو النّاسُ عَلی ثَلاثَهِ أَصْنافٍ: عالِمٍ وَ مُتَعَلِّمٍ وَ غُثاءٍ. فَنَحْنُ الْعُلَماءُ وَ شیعَتُنَا الْمُتَعَلِّمُونَ، و سائِرُ النّاسِ غُثاءٌ.»(1)

«مردمان بر سه گروهند: عالم و متعلّم و غثاء. ما (اهل بیت) عالمان هستیم، و شیعیان ما متعلّمان، و بقیّه مردمان، غثاء.»

در معنای «غثاء» گفته اند:

«غثاء به ضمّ و مدّ: آنچه که بر روی سیل حمل می شود، مانند کف و چرک و غیر آن.»(2)

اهل بیت علیهم السلام به تعلیم الهی عالم گشته اند و به تعلّم از غیر خداوند نیاز ندارند. مردمان دیگر، اگر در علم و عمل از ایشان پیروی کنند، در مسیر علم آموزی و نیل به نجات قرار گرفته اند (که صفت «متعلّم» برازنده آنان است) و اگر چنین نباشند، به کف روی سیل می مانند. وجه شبه، در آن است که غیر دو گروه عالم و متعلّم، به تحریک شهوات نفسانی و تسویل های شیطانی، بی هدف به این سو و آن سو می روند و پایان کارشان معلوم نیست.