پرتو خرد: (خلاصه کتاب عقل): تحریر درس گفتارهای دکتر سید محمد بنی هاشمی صفحه 76

مقدّمه

در این فصل، به بحث درباره رابطه عقل و دین می پردازیم. هرکسی که قائل به عقل و حجّیّت آن باشد و در عین حال خود را دیندار بداند، باید به دقّت رابطه میان عقل و دین را مشخّص کند. در این فصل، می کوشیم براساس بحث های پیشین، موضع خود را درباره عقل و دین به صراحت و روشنی بیان کنیم، بی آنکه به پیچ و خم هایی بیفتیم که دیگران بدان گرفتار آمده اند.

4 _ 1 _ تعریف دین

پیشتر، درباره عقل سخن گفتیم و ویژگی های آن را برشمردیم. در اینجا پس از تعریف دین به بحث عقل و دین می پردازیم.

نخستین و مهم ترین نکته درباره «دین»، این که زمانی سخن گفتن از دین موجّه و مقبول است که وجود «خداوند» اثبات شده باشد. در مفهوم دین، ارتباطی با خداوند نهفته است؛ آن هم خداوندی که شایسته بندگی است. به بیان دیگر، اعتقاد به وجود خداوند و لزوم بندگی او، در این بحث مفروض است تا پس از آن بتوانیم سخن از دین برانیم.

ما معتقدیم که دین، همان آیین بندگی خداست و راه و رسم عبادت را به انسان می آموزد. فعلا این مطلب را مفروض می گیریم که صانعی را اثبات کرده ایم و در گام بعد، معرفتی از او نصیب ما شده که او را همه کاره خود می دانیم و به واسطه عقل، سزاوار بندگی یافته ایم. بندگی خداوند، همان خضوع تام در برابر اوست. بندگی، آن است که «بشر» در برابر خداوند _ به خاطر خود او و نه به دلیلی دیگر _ سرِ تسلیم فرود آورد و به