- مقدّمه 1
- حدیث هشام بن حکم 3
- موقعیّت علمی هشام بن حکم 3
- موضوع و اهمیّت روایت 4
- فراز اوّل: بشارت به عاقلان 5
- 1. آزادی بیان 5
- اشاره 5
- 4. جایگاه عقل 6
- 2. هدایت تشریعی و تکوینی 6
- 3. مطالعه کتب مشکوک! 6
- اشاره 6
- اوج شکوفایی عقل 7
- اشاره 9
- فراز دوم: راه های خداشناسی 9
- نشانه های شش گانه! 10
- 1. آفرینش آسمان و زمین 10
- اشاره 10
- 2. شب و روز 11
- 3. کشتی های موجود بر صفحه اقیانوس ها 11
- 4. باران های پربرکت 12
- 5. وزش بادها 13
- 6. ابرهای تحت فرمان 13
- آیه اوّل: آیه تسخیر 14
- اشاره 14
- فراز سوم: برهان نظم 14
- اشاره 14
- چگونگی تسخیر! 15
- آیه دوم: آفرینش شگفت انگیز جنین 16
- آیه سوم: سه موهبت بزرگ 17
- اشاره 17
- موهبت اوّل: نور 18
- موهبت سوم: هوا 19
- موهبت دوم: آب 19
- آیه چهارم: جلوه ای از معاد 20
- آیه پنجم: نشانه های عظمت پروردگار 21
- اشاره 24
- آیه ششم: رعد و برق 24
- مخاطبان قرآن 25
- یکی دیگر از نشانه های خدا 25
- اشاره 25
- 1. چگونگی تولید رعد و برق 25
- 3. برق، آیتی الهی 26
- 2. خدمات مهم برق 26
- مصلحت و مفسده احکام الهی 27
- آیه هفتم: فرمان های پنج گانه 27
- اشاره 27
- تفسیر اجمالی آیه 28
- آیه هشتم: دلیلی دیگر بر بطلان شرک 30
- 1. نظام برده داری در جهان و اسلام 30
- اشاره 30
- 2. گستره شرک و بت پرستی 31
- ترسیمی از قُبح شرک 32
- نقش تعقّل و اندیشه 33
- توحید، اصلی ترین مسئله در هر زمان 33
- فراز چهارم: راه رسیدن به سعادت در جهان آخرت 35
- ترسیمی از دنیا! 35
- اشاره 35
- شباهت بازی های کودکان با امور دنیایی 36
- تصویری دیگر از دنیا 38
- فراز پنجم: هشدار به بی خردان 40
- اشاره 40
- مجازات همجنس بازی 41
- بلاهای بزرگ عصر ما 42
- اشاره 44
- فراز ششم: عقل و علم 44
- عنکبوت 45
- تکیه گاه، فقط خدا باشد 45
- توحید افعالی 46
- چه کسی مثال ها را می فهمد؟ 46
- اشاره 48
- آیه اوّل: تقلید بی جا 48
- اشاره 48
- فراز هفتم: مذمّت بی خردان 48
- راه و رسم نیاکان! 48
- انواع تقلید 49
- اشاره 51
- آیه دوم: آلودگان به دنیا 51
- آیه سوم: حجاب معرفت 52
- ابزار شناخت 52
- علل انحطاط 53
- اشاره 53
- آیه چهارم: انسان نماهای پست تر از حیوان 53
- آیه پنجم: پراکندگی، ثمره بی فکری 54
- اشاره 54
- مسلمانان عصر ما! 55
- آیه ششم: خودفراموشی 56
- اشاره 58
- فراز هشتم: مذمّت اکثریّت! 58
- چرا اکثریّت، نفی شده است؟ 59
- مغالطه ای آشکار 60
- مفاسد حکومت اکثریّت بی ایمان 60
- اشاره 62
- فراز نهم: اقلیّت سالم 62
- آیه اوّل: بندگان شاکر 63
- آیه دوم: دوستان وفادار کم هستند 63
- آیه چهارم: مؤمنان اندک، امّا راستین 64
- آیه سوم: مؤمن آل فرعون 64
- آیه دوم: بی خردان 66
- اشاره 66
- آیه اوّل: جاهلان 66
- اکثریّت ناصالح 66
- حکومت اکثریّت! 67
- آیه سوم: بی ادراکان 67
- اشاره 69
- فراز دهم: اولوا الباب 69
- اولوا الباب کیانند؟ 71
- 1. معنای حکمت 71
- اشاره 71
- آیه اوّل: حکمت 71
- 3. خیر کثیر چیست؟ 72
- آیه دوم: راسخان در علم 72
- 2. تفسیر «من یشاء» 72
- آیه چهارم: بینایان و نابینایان 73
- آیه سوم: آیات الهی در آسمان و زمین 73
- آیه پنجم: عالمان و جاهلان مساوی نیستند 74
- آیه ششم: تدبّر در آیات قرآن 75
- آیه هشتم: پیوسته تذکّر بده 77
- آیه هفتم: هدایت و تذکّر 77
- اشاره 78
- فراز یازدهم: فهم و عقل 78
- آیه اوّل: سرگذشت پیشینیان، مایه عبرت 78
- آیه دوم: حکمت لقمان 80
- راه دست یافتن به جایگاه بالاتر عقل 81
- فراز دوازدهم: تواضع در برابر حق 81
- اشاره 81
- موانع رسیدن به حق 82
- موضع گیری های مختلف در برابر حق 84
- تصویری گویا از دنیا 85
- اشاره 87
- کشتی نجات لقمان 87
- طوفان های جهان معاصر 87
- 2. طوفان مشکلات اقتصادی 88
- 1. طوفان مفاسد اخلاقی 88
- 3. طوفان جنگ ها و درگیری ها 88
- فراز سیزدهم: نشانه عقل 89
- اشاره 89
- تفکّر، در قرآن 89
- تفکّر، در روایات 90
- نشانه تفکّر 91
- نمونه ای از متفکّران 92
- هدف از بعثت انبیا 94
- فراز چهاردهم: شناخت خردمندانه 94
- اشاره 94
- ثمرات سه گانه فعّال سازی عقل 95
- گوهر گران بهای عقل 95
- فراز پانزدهم: حجّت ظاهری و باطنی 99
- قاعده لطف 99
- اشاره 99
- 1. هماهنگی تکوین و تشریع 100
- 2. اقسام قوانین تشریع و تکوین 100
- 3. چراغ های هدایت 101
- نشانه اوّل: شکر نعمت 103
- اشاره 103
- فراز شانزدهم: ویژگی های عقل 103
- نشانه دوم: شکیبایی در برابر محرمات 106
- فراز هفدهم: آفات عقل 107
- اشاره 107
- 1. آرزوهای طولانی 108
- 3. شهوات نفسانی 109
- 2. فضول الکلام 109
- فراز هجدهم: آفات رشد اعمال 112
- اشاره 112
- معنای زکات 112
- آفت اوّل: هوای نفس 113
- چند روایت درباره هوای نفس 114
- آفت دوم: از کار انداختن عقل 114
- احساس تنهایی چرا؟ 117
- فراز نوزدهم: چاره تنهایی 117
- اشاره 117
- هجرت به کشورهای خارج 119
- فراز بیستم: روابط هفت گانه 121
- اشاره 121
- افراط و تفریط، ممنوع 122
- کیفیّت یا کمیّت؟ 124
- فراز بیست و یکم: معیار قبولی اعمال 124
- اشاره 124
- کیفیّت، مقدّم است 126
- تجارتخانه دنیا 128
- اشاره 128
- فراز بیست و دوم: تجارت پرسود 128
- حکمت در قرآن 129
- حکمت چیست؟ 130
- اشاره 132
- انواع مواهب و نعمت های دنیا 132
- فراز بیست و سوم: نشانه دیگری برای عاقلان 132
- جنون ثروت اندوزی 133
- فراز بیست و چهارم: نگاه عاقلان به دنیا و آخرت 136
- مشکلات دنیا 136
- اشاره 136
- مشکلات رسیدن به آخرت 137
- پاک زیستن در عصر ناپاکی ها! 138
- حقیقت زهد 140
- فراز بیست و پنجم: زاهدان دنیا و راغبان آخرت 140
- اشاره 140
- اضطراب و نگرانی ها 142
- طالب و مطلوب 143
- غنای ظاهری و باطنی 144
- اشاره 144
- فراز بیست و ششم: فایده عقل کامل 144
- فراز بیست و هفتم: عامل استمرار هدایت 147
- اشاره 147
- عاقبت به خیری 148
- فراز بیست و هشتم: برترین عبادت 150
- فراز بیست و نهم: عاقل دروغ نمی گوید 154
- قبح و زشتی دروغ 154
- اشاره 154
- راز اهمیّت فراوان صداقت 156
- رابطه عقل با صداقت و جهل با دروغ 158
- فراز سی ام: عقل و دین و شخصیّت 159
- 1. رابطه دین و شخصیّت 159
- اشاره 159
- 2. رابطه عقل و شخصیّت 160
- 3. ارزشمندترین انسان ها 160
- 4. بهای انسان 162
- استناد به کلمات اولیا و معصومان علیهم السلام 164
- اشاره 164
- فراز سی و یکم/ بخش اوّل: نشانه های سه گانه عاقل 164
- نشانه های عاقل 165
- عقل نظری و عملی 165
- مشکلات عصر ما 166
- آثار وضعی اعمال 167
- فراز سی و یکم/ بخش دوم: صفات صدرنشینان 169
- منظور از صدر مجلس چیست؟ 169
- اشاره 169
- شرایط مدیریت در قرآن 170
- مدیریّت در اسلام 170
- سخنی از امام مجتبی علیه السلام 172
- فراز سی و یکم/ بخش سوم: اندرزهای امام سجاد علیه السلام 174
- اشاره 174
- 1. همنشینی با نیکان 174
- 3. پیروی از حکمرانان عادل 175
- 2. مطالعه زندگی دانشمندان 175
- 4. بهره گیری صحیح از دارایی ها 176
- 5. مشاور خوب بودن 177
- 6. خودداری از آزار دیگران 178
- اشاره 179
- فراز سی و دوم: سفارشات پایانی 179
- استفاده بهینه از امکانات محدود 179
- اختلاف سطح خردها 181
- فلسفه اختلاف روایات 182
مقدّمه
یکی از برنامه های جالب مرجع عالی قدر، حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدّظلّه) جلسات توسّل شب های چهارشنبه (1) در مدرسه الامام امیرالمؤمنین علیه السلام بود که در آن، ابتدا دعای توسّل و روضه یکی از حضرات معصومین علیهم السلام خوانده و به آن معصوم عزیز توسّل جسته می شد، سپس حضرت استاد به نصیحت شرکت کنندگان، که عمدتآ از اعضای دفتر معظم له یا مرتبطین با دفتر بودند، می پرداخت. پس از آن، سفره اطعام، گسترده می شد و پس از صرف غذا و قرائت دعای سفره توسّط حضرت آقا، مجلس خاتمه پیدا می کرد. جالب این که تمام این برنامه ها بیش از یک ساعت وقت نمی گرفت.
حضرت استاد، که به نظم، بسیار مقیّد و در میان حوزویان به رعایت نظم مشهورند، درباره مباحث اخلاقی نیز نظم خاصّی دارند و در هر جلسه درباره موضوعی که با جلسات قبل و بعد ارتباطی ندارد بحث نمی کنند، بلکه مطلب معیّنی را که مورد نیاز جامعه یا حضّار است مورد بحث قرار داده و هفته ها درباره آن سخن می گویند.
یکی از مباحثی که ایشان همزمان با ایّام سوگواری ماه محرّم و صفر مطرح فرمودند، بحث «اهداف قیام امام حسین علیه السلام» بود که بعدها به همین نام چاپ ومنتشر شد. موضوع دیگری که هفته ها مورد بحث معظّم له قرار گرفت، حدیث
1- البتّه این جلسات در نیمه اوّل سال، صبح چهارشنبه و در نیمه دوم سال، که شب ها بلندتر است، شب هایچهارشنبه برگزار می شد.