جایگاه عقلانیت در اسلام صفحه 113

موانع از بین نرود، رشد و نمو حاصل نمی شود. تا باغبان، باغ را از علف های هرزه پاک نکند و سنگ های مانع رشد را بر ندارد و دیگر موانع نمو درختان ومحصولات باغ را برطرف نسازد، رشد و نمو حاصل نمی شود. آدمی هم تا زمانی که موانع رشد روح و رذایل اخلاقی را از وجودش پاک سازی نکند، روح و روانش رشد و نمو نخواهد کرد. بنابراین، پاکسازی، مقدّمه نموّ است.

آفت اوّل: هوای نفس

امام کاظم علیه السلام اوّلین آفت رشد اعمال را هوای نفس معرّفی می کند. هوای نفس، فکر و ذهن انسان را به خود مشغول می کند و از یاد خدا بازمی دارد. گاه انسان آن قدر مشغول کارهای روزمرّه خود می شود که خدا را فراموش می کند!

کسانی هستند که از اوّل صبح به سراغ کار می روند و تا انتهای روز و اوایل شب و گاه تا اواخر شب مشغول کارند و هنگامی که به خانه بازمی گردند بخشی از کارهای عقب افتاده را با خود می آورند تا در خانه انجام دهند! چنین انسان هایی که تمام وقت مشغول کارهای روزمرّه خویشند، چگونه می توانند اعمال خود را پاک سازی کرده و رشد دهند؟

متأسفانه عوامل بازدارنده از یاد خدا در عصر و زمان ما وسیع تر از گذشته شده که به عنوان نمونه می توان به رسانه های جمعی اشاره کرد. این رسانه ها ساعت ها وقت انسان را می گیرند و برخی از مردم ممکن است نیمی از وقت روزانه خود را صرف آن کنند. اکنون موبایل ها نیز به این عوامل اضافه شده ومبدأ مفاسد تازه ای گشته است. با این ابزار و وسیله، از همه جا عکسبرداری کرده و به همه جا ارسال می کنند؛ حتّی بچه های دبستانی هم به تدریج آلوده آن شده و آن را وسیله چشم و هم چشمی قرار داده اند. با این همه سرگرمی های مضر در عصر وزمان ما، که بشر را از هرسو محاصره کرده، چگونه می توان به فکر عبادت وپرستش خدا و تهذیب اخلاق و رشد اعمال بود؟