جایگاه عقلانیت در اسلام صفحه 15

همیشه نظم، حاکی از تدبیر مدبّری است. اگر در جایی مشتی خاک و آجر وماسه ببینیم، ممکن است بگوییم به شکل تصادفی جمع شده است، اما اگر با کاخ مجلّل و باشکوهی مواجه شویم که درون آن به شکل زیبایی تزئین شده و در و پنجره های بسیار زیبا و پرده های چشم نواز و فرش های جذاب و قیمتی وخلاصه همه رقم امکانات آسایش و راحتی در آن به کار رفته باشد، نشان می دهد که سازنده حکیم و قادری آن را ساخته و به آن شکل درآورده است. نظم عجیب حاکم بر آسمان و زمین و شب و روز و خورشید و ماه و ستارگان نیز ما را به سوی خالق و مدبّر و مدیر قوی و بی نظیری به نام خداوند هدایت می کند.

چگونگی تسخیر!

منظور از تسخیر در این آیه شریفه این است که این موجودات، در خدمت بشر هستند و انسان می تواند از آن ها استفاده کند. شب و روز کره زمین به گونه ای تنظیم شده که امکان استفاده از آن وجود دارد. انسان شب ها به استراحت می پردازد و روزها فعالیّت و تلاش می کند و همان گونه که گذشت، اگر شب وروز کره زمین همچون کره ماه بود، زندگی در آن امکان نداشت.

هرکدام از شب و روزهای کره ماه، 14 برابر شب و روزهای کره زمین است! در نیمه شب های کره ماه، هوا آن قدر سرد می شود که همه چیز یخ می بندد و نیمه روز به قدری هوا داغ می شود که همه چیز آتش گرفته و به خاکستر تبدیل می شود. اما خداوند در کره زمین نظمی را حاکم کرده که بشر بتواند از شب و روز آن استفاده کند و این، معنای تسخیر زمین است.

مسخّر بودن خورشید نیز همین گونه است؛ نه این که بشر موفّق شده به کره خورشید سفر کند. خورشید در خدمت بشر است و به او خدمات می دهد، به گونه ای که اگر نور و حرارت خورشید نباشد حیات و زندگی از کره زمین رخت برمی بندد و انسان نابود می شود.