جایگاه عقلانیت در اسلام صفحه 150

فراز بیست و هشتم: برترین عبادت

در بخش بیست و هشتم روایت، چنین آمده است:

«یَا هِشَامُ! کَانَ أَمِیرُ الْمُوْمِنِینَ علیه السلام یَقُولُ: «مَا عُبِدَ اللَّهُ بِشَیْءٍ أَفْضَلَ مِنَ الْعَقْلِ»؛ ای هشام! حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام همواره می فرمود: هیچ عبادتی بالاتر از عقل نیست».

عقل در این روایت به معنای مصدری آن، یعنی تعقّل و اندیشیدن است. بنابراین، معنای روایت چنین است: «همه عبادت ها خوب، امّا بالاترینِ عبادت ها، تعقّل و اندیشیدن است»، بلکه عبادات دیگر نیز با عقل و فکر، روح پیدا می کند. و لذا اندیشیدن در نتایج امور دنیا و آخرت، بالاترین عبادت است.

در ادامه می فرماید: «وَمَا تَمَّ عَقْلُ امْرِئٍ حَتَّی یَکُونَ فِیهِ خِصَالٌ شَتَّی؛ عقل هیچ کس کامل نمی شود مگر این که ویژگی های مختلفی در آن جمع شود».

سپس به دوازده ویژگی اشاره می کند که بعضی، از عوامل تقویت عقل وبرخی دیگر، از حجاب های عقل محسوب می شود. توجّه فرمایید:

1. «الْکُفْرُ وَالشَّرُّ مِنْهُ مَأْمُونَانِ؛ عاقل کسی است که نه کفران می کند و نه مبدأ شرور است».

کفر در این جا به معنای کفر اعتقادی نیست، چون شرّ به آن عطف شده است. و همان گونه که شرّ، مربوط به اعمال است، کفر هم کفر عملی است. بنابراین،