- مقدّمه 1
- حدیث هشام بن حکم 3
- موقعیّت علمی هشام بن حکم 3
- موضوع و اهمیّت روایت 4
- 1. آزادی بیان 5
- فراز اوّل: بشارت به عاقلان 5
- اشاره 5
- 3. مطالعه کتب مشکوک! 6
- 4. جایگاه عقل 6
- 2. هدایت تشریعی و تکوینی 6
- اشاره 6
- اوج شکوفایی عقل 7
- فراز دوم: راه های خداشناسی 9
- اشاره 9
- اشاره 10
- نشانه های شش گانه! 10
- 1. آفرینش آسمان و زمین 10
- 3. کشتی های موجود بر صفحه اقیانوس ها 11
- 2. شب و روز 11
- 4. باران های پربرکت 12
- 5. وزش بادها 13
- 6. ابرهای تحت فرمان 13
- اشاره 14
- آیه اوّل: آیه تسخیر 14
- فراز سوم: برهان نظم 14
- اشاره 14
- چگونگی تسخیر! 15
- آیه دوم: آفرینش شگفت انگیز جنین 16
- آیه سوم: سه موهبت بزرگ 17
- اشاره 17
- موهبت اوّل: نور 18
- موهبت دوم: آب 19
- موهبت سوم: هوا 19
- آیه چهارم: جلوه ای از معاد 20
- آیه پنجم: نشانه های عظمت پروردگار 21
- اشاره 24
- آیه ششم: رعد و برق 24
- 1. چگونگی تولید رعد و برق 25
- اشاره 25
- مخاطبان قرآن 25
- یکی دیگر از نشانه های خدا 25
- 3. برق، آیتی الهی 26
- 2. خدمات مهم برق 26
- اشاره 27
- آیه هفتم: فرمان های پنج گانه 27
- مصلحت و مفسده احکام الهی 27
- تفسیر اجمالی آیه 28
- آیه هشتم: دلیلی دیگر بر بطلان شرک 30
- 1. نظام برده داری در جهان و اسلام 30
- اشاره 30
- 2. گستره شرک و بت پرستی 31
- ترسیمی از قُبح شرک 32
- توحید، اصلی ترین مسئله در هر زمان 33
- نقش تعقّل و اندیشه 33
- اشاره 35
- ترسیمی از دنیا! 35
- فراز چهارم: راه رسیدن به سعادت در جهان آخرت 35
- شباهت بازی های کودکان با امور دنیایی 36
- تصویری دیگر از دنیا 38
- اشاره 40
- فراز پنجم: هشدار به بی خردان 40
- مجازات همجنس بازی 41
- بلاهای بزرگ عصر ما 42
- فراز ششم: عقل و علم 44
- اشاره 44
- تکیه گاه، فقط خدا باشد 45
- عنکبوت 45
- چه کسی مثال ها را می فهمد؟ 46
- توحید افعالی 46
- اشاره 48
- اشاره 48
- آیه اوّل: تقلید بی جا 48
- راه و رسم نیاکان! 48
- فراز هفتم: مذمّت بی خردان 48
- انواع تقلید 49
- اشاره 51
- آیه دوم: آلودگان به دنیا 51
- ابزار شناخت 52
- آیه سوم: حجاب معرفت 52
- اشاره 53
- علل انحطاط 53
- آیه چهارم: انسان نماهای پست تر از حیوان 53
- آیه پنجم: پراکندگی، ثمره بی فکری 54
- اشاره 54
- مسلمانان عصر ما! 55
- آیه ششم: خودفراموشی 56
- اشاره 58
- فراز هشتم: مذمّت اکثریّت! 58
- چرا اکثریّت، نفی شده است؟ 59
- مفاسد حکومت اکثریّت بی ایمان 60
- مغالطه ای آشکار 60
- اشاره 62
- فراز نهم: اقلیّت سالم 62
- آیه اوّل: بندگان شاکر 63
- آیه دوم: دوستان وفادار کم هستند 63
- آیه چهارم: مؤمنان اندک، امّا راستین 64
- آیه سوم: مؤمن آل فرعون 64
- اشاره 66
- اکثریّت ناصالح 66
- آیه اوّل: جاهلان 66
- آیه دوم: بی خردان 66
- آیه سوم: بی ادراکان 67
- حکومت اکثریّت! 67
- اشاره 69
- فراز دهم: اولوا الباب 69
- اولوا الباب کیانند؟ 71
- اشاره 71
- آیه اوّل: حکمت 71
- 1. معنای حکمت 71
- 2. تفسیر «من یشاء» 72
- 3. خیر کثیر چیست؟ 72
- آیه دوم: راسخان در علم 72
- آیه چهارم: بینایان و نابینایان 73
- آیه سوم: آیات الهی در آسمان و زمین 73
- آیه پنجم: عالمان و جاهلان مساوی نیستند 74
- آیه ششم: تدبّر در آیات قرآن 75
- آیه هشتم: پیوسته تذکّر بده 77
- آیه هفتم: هدایت و تذکّر 77
- آیه اوّل: سرگذشت پیشینیان، مایه عبرت 78
- فراز یازدهم: فهم و عقل 78
- اشاره 78
- آیه دوم: حکمت لقمان 80
- فراز دوازدهم: تواضع در برابر حق 81
- اشاره 81
- راه دست یافتن به جایگاه بالاتر عقل 81
- موانع رسیدن به حق 82
- موضع گیری های مختلف در برابر حق 84
- تصویری گویا از دنیا 85
- اشاره 87
- طوفان های جهان معاصر 87
- کشتی نجات لقمان 87
- 1. طوفان مفاسد اخلاقی 88
- 3. طوفان جنگ ها و درگیری ها 88
- 2. طوفان مشکلات اقتصادی 88
- اشاره 89
- فراز سیزدهم: نشانه عقل 89
- تفکّر، در قرآن 89
- تفکّر، در روایات 90
- نشانه تفکّر 91
- نمونه ای از متفکّران 92
- اشاره 94
- فراز چهاردهم: شناخت خردمندانه 94
- هدف از بعثت انبیا 94
- گوهر گران بهای عقل 95
- ثمرات سه گانه فعّال سازی عقل 95
- فراز پانزدهم: حجّت ظاهری و باطنی 99
- اشاره 99
- قاعده لطف 99
- 1. هماهنگی تکوین و تشریع 100
- 2. اقسام قوانین تشریع و تکوین 100
- 3. چراغ های هدایت 101
- نشانه اوّل: شکر نعمت 103
- فراز شانزدهم: ویژگی های عقل 103
- اشاره 103
- نشانه دوم: شکیبایی در برابر محرمات 106
- فراز هفدهم: آفات عقل 107
- اشاره 107
- 1. آرزوهای طولانی 108
- 2. فضول الکلام 109
- 3. شهوات نفسانی 109
- فراز هجدهم: آفات رشد اعمال 112
- اشاره 112
- معنای زکات 112
- آفت اوّل: هوای نفس 113
- آفت دوم: از کار انداختن عقل 114
- چند روایت درباره هوای نفس 114
- فراز نوزدهم: چاره تنهایی 117
- اشاره 117
- احساس تنهایی چرا؟ 117
- هجرت به کشورهای خارج 119
- اشاره 121
- فراز بیستم: روابط هفت گانه 121
- افراط و تفریط، ممنوع 122
- فراز بیست و یکم: معیار قبولی اعمال 124
- اشاره 124
- کیفیّت یا کمیّت؟ 124
- کیفیّت، مقدّم است 126
- اشاره 128
- فراز بیست و دوم: تجارت پرسود 128
- تجارتخانه دنیا 128
- حکمت در قرآن 129
- حکمت چیست؟ 130
- اشاره 132
- فراز بیست و سوم: نشانه دیگری برای عاقلان 132
- انواع مواهب و نعمت های دنیا 132
- جنون ثروت اندوزی 133
- مشکلات دنیا 136
- اشاره 136
- فراز بیست و چهارم: نگاه عاقلان به دنیا و آخرت 136
- مشکلات رسیدن به آخرت 137
- پاک زیستن در عصر ناپاکی ها! 138
- اشاره 140
- فراز بیست و پنجم: زاهدان دنیا و راغبان آخرت 140
- حقیقت زهد 140
- اضطراب و نگرانی ها 142
- طالب و مطلوب 143
- فراز بیست و ششم: فایده عقل کامل 144
- غنای ظاهری و باطنی 144
- اشاره 144
- اشاره 147
- فراز بیست و هفتم: عامل استمرار هدایت 147
- عاقبت به خیری 148
- فراز بیست و هشتم: برترین عبادت 150
- اشاره 154
- فراز بیست و نهم: عاقل دروغ نمی گوید 154
- قبح و زشتی دروغ 154
- راز اهمیّت فراوان صداقت 156
- رابطه عقل با صداقت و جهل با دروغ 158
- اشاره 159
- 1. رابطه دین و شخصیّت 159
- فراز سی ام: عقل و دین و شخصیّت 159
- 2. رابطه عقل و شخصیّت 160
- 3. ارزشمندترین انسان ها 160
- 4. بهای انسان 162
- اشاره 164
- فراز سی و یکم/ بخش اوّل: نشانه های سه گانه عاقل 164
- استناد به کلمات اولیا و معصومان علیهم السلام 164
- نشانه های عاقل 165
- عقل نظری و عملی 165
- مشکلات عصر ما 166
- آثار وضعی اعمال 167
- اشاره 169
- فراز سی و یکم/ بخش دوم: صفات صدرنشینان 169
- منظور از صدر مجلس چیست؟ 169
- مدیریّت در اسلام 170
- شرایط مدیریت در قرآن 170
- سخنی از امام مجتبی علیه السلام 172
- فراز سی و یکم/ بخش سوم: اندرزهای امام سجاد علیه السلام 174
- اشاره 174
- 1. همنشینی با نیکان 174
- 2. مطالعه زندگی دانشمندان 175
- 3. پیروی از حکمرانان عادل 175
- 4. بهره گیری صحیح از دارایی ها 176
- 5. مشاور خوب بودن 177
- 6. خودداری از آزار دیگران 178
- اشاره 179
- استفاده بهینه از امکانات محدود 179
- فراز سی و دوم: سفارشات پایانی 179
- اختلاف سطح خردها 181
- فلسفه اختلاف روایات 182
عقلانیّت بشر تکیه دارد و اگر عقل نباشد، توحید اثبات شدنی نخواهد بود. در مرحله بعد، از معاد و جهان پس از مرگ سخن گفته و برای اثبات آن به گروه دیگری از آیات قرآن استناد کرده که آن هم به عقلانیّت دعوت می کند تا به همگان بفهماند که بدون استمداد از عقل، اثبات معاد نیز ممکن نیست. و در بخش سوم، موضوع مجازات های دنیوی برخی از اقوام و ملل گذشته را مطرح کرده و به عنوان نمونه به شدیدترین مجازات ها برای بدترین و زشت ترین اعمال (همجنس بازی مردان) با استفاده از آیات 136 تا 138 سوره صافّات و 34 سوره عنکبوت اشاره کرده است.
مجازات همجنس بازی
آیات مورد بحث، به مجازات سخت و عذاب شدید قوم لوط، که شدیدآ به همجنس بازی آلوده بودند، اشاره دارد. خداوند متعال به عنوان مجازات این گناه زشت و بزرگ، شهرهای آنان را چنان ویران کرد که قسمت فوقانی بناها به زیر رفت و شالوده و پایه های ساختمان ها، که معمولا در دل خاک مخفی است، به رو آمد و به طور کلّی زیرورو شد. علاوه بر این، زلزله ای هولناک آثار به جای مانده از ویرانه شهرهای این قوم پلید را از هم پاشید و چیزی باقی نگذاشت؛ امّا به این هم قناعت نشد و مرحله سوم عذاب پروردگار نازل گشت: بارانی از سنگ باریدن گرفت و همه چیز در زیر سنگریزه ها دفن شد.
امروزه که مسافران و عابران از آن منطقه عبور می کنند هیچ اثری از آن شهرها نمی یابند، چراکه آثار آن در دل خاک مدفون شده! هرچند در زمان نزول آیات مذکور آثاری وجود داشته است.
در هر دو گروه این آیات، بر عقلانیّت و تفکّر تکیه شده است؛ یعنی این حوادث دردناک تاریخی را مطالعه کنید و آن ویرانه های به جای مانده را ببینید که درس های عبرت فراوانی در آن نهفته است. اگر با گوش جان گوش فرا دهید،