جایگاه عقلانیت در اسلام صفحه 52

ابزار شناخت

انسان، سه وسیله بسیار مهم و عالی برای شناخت در اختیار دارد.

الف) زبان؛ با زبانش می تواند سؤال کند و به چیزهایی که نمی داند پی ببرد.

ب) گوش؛ به وسیله گوش می تواند تعلیمات و معارف دینی را بشنود.

ج) چشم؛ تمام علوم تجربی بشر از طریق چشم به دست می آید.

عدّه ای هستند که چشم و گوش و زبان دارند؛ ولی متأسّفانه حجاب هوی وهوس و تعصّب های کورکورانه و لجاجت و تکبّر اجازه نمی دهد که از ابزار سه گانه شناخت، به درستی استفاده کنند. چشم دارند، امّا نمی بینند! گوش دارند، امّا نمی شنوند! و زبان دارند، امّا سخن نمی گویند! نه از حق سخن می گویند، نه پای سخنان حق می نشینند و نه چشم به روی حقایق می گشایند!

به قول شاعر خوش ذوق، حافظ شیرازی:

جمال یار ندارد نقاب و پرده ولی غبار ره بنشان تا نظر توانی کرد (1)

تو چشم داری و جمال یار هم عیان و آشکار است؛ امّا حجاب، مانع دیدن است، آن را برطرف کن تا یار را ببینی.

آیه سوم: حجاب معرفت

سومین آیه مورد بحث، که درباره حجاب معرفت سخن می گوید، آیه 42 سوره یونس است. می فرماید:

«(وَمِنْهُمْ مَّنْ یَسْتَمِعُونَ إِلَیْکَ أَفَأَنْتَ تُسْمِعُ الصُّمَّ وَلَوْ کَانُوا لاَ یَعْقِلُونَ)؛ گروهی از آنان، به تو گوش فرا می دهند (، اما گویی کر هستند). آیا تو می توانی سخن خود را به گوش کران برسانی، هرچند نفهمند؟!».

این نارسایی فکر و نبود بصیرت و ناشنوایی در برابر گفتار خدا، چیزی نیست که از مادر با خود به این جهان آورده باشند و خداوند به آن ها ستمی کرده