جایگاه عقلانیت در اسلام صفحه 78

فراز یازدهم: فهم و عقل

اشاره

امام کاظم علیه السلام در یازدهمین فراز حدیث، خطاب به هشام می فرماید:

«(یَا هِشَامُ! إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ فِی کِتَابِهِ: (إِنَّ فِی ذَلِکَ لَذِکْرَی لِمَنْ کَانَ لَهُ قَلْبٌ) (1)

یَعْنِی عَقْلٌ وَقَالَ: (وَلَقَدْ آتَیْنَا لُقْمَانَ الْحِکْمَهَ) (2) قَالَ: الْفَهْمَ وَالْعَقْلَ؛ ای هشام! خداوند

متعال در کتابش (قرآن مجید) می فرماید: «در این تذکّری است برای آن کس که قلب دارد». و منظور از قلب در این آیه عقل است. و (در جای دیگر) فرمود: «وما به لقمان حکمت دادیم». و منظور از حکمت (در این آیه شریفه) فهم وعقل است».

در این فراز از حدیث، امام علیه السلام به دو آیه از قرآن که به عقل و عقلانیّت پرداخته، اشاره کرده و توجّه هشام را به آن ها جلب نموده است.

آیه اوّل: سرگذشت پیشینیان، مایه عبرت

آیه شریفه 37 سوره ق که پس از آیات مربوط به سرگذشت پشینیان قرار گرفته، سرگذشت گذشتگان را برای کسانی که «قلب» دارند مایه تذکّر و اندرز می داند.