- مقدّمه 1
- موقعیّت علمی هشام بن حکم 3
- حدیث هشام بن حکم 3
- موضوع و اهمیّت روایت 4
- فراز اوّل: بشارت به عاقلان 5
- 1. آزادی بیان 5
- اشاره 5
- 4. جایگاه عقل 6
- 2. هدایت تشریعی و تکوینی 6
- 3. مطالعه کتب مشکوک! 6
- اشاره 6
- اوج شکوفایی عقل 7
- اشاره 9
- فراز دوم: راه های خداشناسی 9
- نشانه های شش گانه! 10
- 1. آفرینش آسمان و زمین 10
- اشاره 10
- 2. شب و روز 11
- 3. کشتی های موجود بر صفحه اقیانوس ها 11
- 4. باران های پربرکت 12
- 6. ابرهای تحت فرمان 13
- 5. وزش بادها 13
- آیه اوّل: آیه تسخیر 14
- اشاره 14
- اشاره 14
- فراز سوم: برهان نظم 14
- چگونگی تسخیر! 15
- آیه دوم: آفرینش شگفت انگیز جنین 16
- آیه سوم: سه موهبت بزرگ 17
- اشاره 17
- موهبت اوّل: نور 18
- موهبت سوم: هوا 19
- موهبت دوم: آب 19
- آیه چهارم: جلوه ای از معاد 20
- آیه پنجم: نشانه های عظمت پروردگار 21
- اشاره 24
- آیه ششم: رعد و برق 24
- مخاطبان قرآن 25
- یکی دیگر از نشانه های خدا 25
- اشاره 25
- 1. چگونگی تولید رعد و برق 25
- 2. خدمات مهم برق 26
- 3. برق، آیتی الهی 26
- آیه هفتم: فرمان های پنج گانه 27
- مصلحت و مفسده احکام الهی 27
- اشاره 27
- تفسیر اجمالی آیه 28
- آیه هشتم: دلیلی دیگر بر بطلان شرک 30
- 1. نظام برده داری در جهان و اسلام 30
- اشاره 30
- 2. گستره شرک و بت پرستی 31
- ترسیمی از قُبح شرک 32
- توحید، اصلی ترین مسئله در هر زمان 33
- نقش تعقّل و اندیشه 33
- ترسیمی از دنیا! 35
- اشاره 35
- فراز چهارم: راه رسیدن به سعادت در جهان آخرت 35
- شباهت بازی های کودکان با امور دنیایی 36
- تصویری دیگر از دنیا 38
- فراز پنجم: هشدار به بی خردان 40
- اشاره 40
- مجازات همجنس بازی 41
- بلاهای بزرگ عصر ما 42
- اشاره 44
- فراز ششم: عقل و علم 44
- عنکبوت 45
- تکیه گاه، فقط خدا باشد 45
- توحید افعالی 46
- چه کسی مثال ها را می فهمد؟ 46
- آیه اوّل: تقلید بی جا 48
- راه و رسم نیاکان! 48
- فراز هفتم: مذمّت بی خردان 48
- اشاره 48
- اشاره 48
- انواع تقلید 49
- اشاره 51
- آیه دوم: آلودگان به دنیا 51
- ابزار شناخت 52
- آیه سوم: حجاب معرفت 52
- اشاره 53
- آیه چهارم: انسان نماهای پست تر از حیوان 53
- علل انحطاط 53
- اشاره 54
- آیه پنجم: پراکندگی، ثمره بی فکری 54
- مسلمانان عصر ما! 55
- آیه ششم: خودفراموشی 56
- اشاره 58
- فراز هشتم: مذمّت اکثریّت! 58
- چرا اکثریّت، نفی شده است؟ 59
- مغالطه ای آشکار 60
- مفاسد حکومت اکثریّت بی ایمان 60
- اشاره 62
- فراز نهم: اقلیّت سالم 62
- آیه اوّل: بندگان شاکر 63
- آیه دوم: دوستان وفادار کم هستند 63
- آیه چهارم: مؤمنان اندک، امّا راستین 64
- آیه سوم: مؤمن آل فرعون 64
- آیه دوم: بی خردان 66
- اکثریّت ناصالح 66
- اشاره 66
- آیه اوّل: جاهلان 66
- حکومت اکثریّت! 67
- آیه سوم: بی ادراکان 67
- فراز دهم: اولوا الباب 69
- اشاره 69
- 1. معنای حکمت 71
- اشاره 71
- آیه اوّل: حکمت 71
- اولوا الباب کیانند؟ 71
- 2. تفسیر «من یشاء» 72
- 3. خیر کثیر چیست؟ 72
- آیه دوم: راسخان در علم 72
- آیه سوم: آیات الهی در آسمان و زمین 73
- آیه چهارم: بینایان و نابینایان 73
- آیه پنجم: عالمان و جاهلان مساوی نیستند 74
- آیه ششم: تدبّر در آیات قرآن 75
- آیه هشتم: پیوسته تذکّر بده 77
- آیه هفتم: هدایت و تذکّر 77
- اشاره 78
- فراز یازدهم: فهم و عقل 78
- آیه اوّل: سرگذشت پیشینیان، مایه عبرت 78
- آیه دوم: حکمت لقمان 80
- فراز دوازدهم: تواضع در برابر حق 81
- راه دست یافتن به جایگاه بالاتر عقل 81
- اشاره 81
- موانع رسیدن به حق 82
- موضع گیری های مختلف در برابر حق 84
- تصویری گویا از دنیا 85
- طوفان های جهان معاصر 87
- اشاره 87
- کشتی نجات لقمان 87
- 1. طوفان مفاسد اخلاقی 88
- 2. طوفان مشکلات اقتصادی 88
- 3. طوفان جنگ ها و درگیری ها 88
- اشاره 89
- تفکّر، در قرآن 89
- فراز سیزدهم: نشانه عقل 89
- تفکّر، در روایات 90
- نشانه تفکّر 91
- نمونه ای از متفکّران 92
- هدف از بعثت انبیا 94
- فراز چهاردهم: شناخت خردمندانه 94
- اشاره 94
- ثمرات سه گانه فعّال سازی عقل 95
- گوهر گران بهای عقل 95
- قاعده لطف 99
- فراز پانزدهم: حجّت ظاهری و باطنی 99
- اشاره 99
- 1. هماهنگی تکوین و تشریع 100
- 2. اقسام قوانین تشریع و تکوین 100
- 3. چراغ های هدایت 101
- نشانه اوّل: شکر نعمت 103
- اشاره 103
- فراز شانزدهم: ویژگی های عقل 103
- نشانه دوم: شکیبایی در برابر محرمات 106
- فراز هفدهم: آفات عقل 107
- اشاره 107
- 1. آرزوهای طولانی 108
- 3. شهوات نفسانی 109
- 2. فضول الکلام 109
- اشاره 112
- فراز هجدهم: آفات رشد اعمال 112
- معنای زکات 112
- آفت اوّل: هوای نفس 113
- چند روایت درباره هوای نفس 114
- آفت دوم: از کار انداختن عقل 114
- احساس تنهایی چرا؟ 117
- فراز نوزدهم: چاره تنهایی 117
- اشاره 117
- هجرت به کشورهای خارج 119
- فراز بیستم: روابط هفت گانه 121
- اشاره 121
- افراط و تفریط، ممنوع 122
- فراز بیست و یکم: معیار قبولی اعمال 124
- کیفیّت یا کمیّت؟ 124
- اشاره 124
- کیفیّت، مقدّم است 126
- اشاره 128
- تجارتخانه دنیا 128
- فراز بیست و دوم: تجارت پرسود 128
- حکمت در قرآن 129
- حکمت چیست؟ 130
- اشاره 132
- انواع مواهب و نعمت های دنیا 132
- فراز بیست و سوم: نشانه دیگری برای عاقلان 132
- جنون ثروت اندوزی 133
- فراز بیست و چهارم: نگاه عاقلان به دنیا و آخرت 136
- مشکلات دنیا 136
- اشاره 136
- مشکلات رسیدن به آخرت 137
- پاک زیستن در عصر ناپاکی ها! 138
- حقیقت زهد 140
- اشاره 140
- فراز بیست و پنجم: زاهدان دنیا و راغبان آخرت 140
- اضطراب و نگرانی ها 142
- طالب و مطلوب 143
- غنای ظاهری و باطنی 144
- اشاره 144
- فراز بیست و ششم: فایده عقل کامل 144
- فراز بیست و هفتم: عامل استمرار هدایت 147
- اشاره 147
- عاقبت به خیری 148
- فراز بیست و هشتم: برترین عبادت 150
- فراز بیست و نهم: عاقل دروغ نمی گوید 154
- قبح و زشتی دروغ 154
- اشاره 154
- راز اهمیّت فراوان صداقت 156
- رابطه عقل با صداقت و جهل با دروغ 158
- فراز سی ام: عقل و دین و شخصیّت 159
- اشاره 159
- 1. رابطه دین و شخصیّت 159
- 2. رابطه عقل و شخصیّت 160
- 3. ارزشمندترین انسان ها 160
- 4. بهای انسان 162
- اشاره 164
- فراز سی و یکم/ بخش اوّل: نشانه های سه گانه عاقل 164
- استناد به کلمات اولیا و معصومان علیهم السلام 164
- عقل نظری و عملی 165
- نشانه های عاقل 165
- مشکلات عصر ما 166
- آثار وضعی اعمال 167
- اشاره 169
- فراز سی و یکم/ بخش دوم: صفات صدرنشینان 169
- منظور از صدر مجلس چیست؟ 169
- مدیریّت در اسلام 170
- شرایط مدیریت در قرآن 170
- سخنی از امام مجتبی علیه السلام 172
- فراز سی و یکم/ بخش سوم: اندرزهای امام سجاد علیه السلام 174
- اشاره 174
- 1. همنشینی با نیکان 174
- 3. پیروی از حکمرانان عادل 175
- 2. مطالعه زندگی دانشمندان 175
- 4. بهره گیری صحیح از دارایی ها 176
- 5. مشاور خوب بودن 177
- 6. خودداری از آزار دیگران 178
- اشاره 179
- فراز سی و دوم: سفارشات پایانی 179
- استفاده بهینه از امکانات محدود 179
- اختلاف سطح خردها 181
- فلسفه اختلاف روایات 182
معنای روایت این است که حکومت جهانی، بدون رشد عقل، کامل نمی شود. ابتدا عقل ها به تکامل می رسد، سپس حکومت جهانی حضرت شکل می گیرد.
بنابراین، کسانی که اعتقادی به حجیّت عقل ندارند، نمی توانند حکومت جهانی تشکیل دهند. در برخی از روایات نیز آمده: «عقل اصحاب درجه اوّل امام زمان علیه السلام، به اندازه عقل چهل انسان معمولی است». (1)
1- بحارالانوار، ج 52، ص 317، ح 12.