جایگاه عقلانیت در اسلام صفحه 92

تفکّر و اندیشه، فرمود: «فکر و اندیشه نشانه و علامتی دارد، و سکوت، نشانه تفکّر است».

پرحرفی نشانه کم عقلی یا سبب کم عقلی است، آن ها که سکوت اختیار می کنند و جز به مقدار لازم سخن نمی گویند، افراد هوشمندی هستند. در روایتی می خوانیم:

«با مؤمنی دوست شوید که سکوت می کند و کمتر سخن می گوید» (اِذا رَأَیْتُمُ الْمُؤْمِنَ صَمُوتآ فَادْنُوا مِنْهُ). (1)

نتیجه این که باید سعی کنیم زندگی خود را بر محور فکر و اندیشه بسازیم واز رقابت های بی دلیل، چشم و هم چشمی ها، تجمّل پرستی ها، غرب زدگی ها ومانند آن، که نشانه بی فکری است، اجتناب ورزیم.

نمونه ای از متفکّران

در تاریخ، افراد متعدّدی را سراغ داریم که با اندکی فکر و اندیشه، انقلابی در زندگی خود ایجاد کرده و راه سعادت را یافته و عاقبت به خیر شده اند. حرّ بن یزید ریاحی، فرمانده سپاه عمر بن سعد، یکی از این افراد است. او فرمانده لشکر دشمن بود، ولی فدایی امام حسین علیه السلام شد. وی فاصله این دو حالت متناقض را با تفکّر و اندیشه طی کرد و این تصمیم مهم باعث ماندگاری نام او در تاریخ شد. حرّ بن یزید به هنگام اندیشیدن در عاقبت جنگ علیه فرزند رسول خدا، حضرت امام حسین علیه السلام، با خود نگفت: اکثریّت با یزیدند و نباید اکثریّت را رها کرد و به اقلیّت صالح پیوست. وی در بحبوحه نبرد عقل و هوای نفس نگفت: خواهی نشوی رسوا همرنگ جماعت شو. بلکه عقلش بر نفسش غلبه کرد و گفت: «همرنگ جماعت شدنت رسوایی است» و درپی این تفکّرات، شجاعانه تصمیم گرفت و به اردوگاه امام حسین علیه السلام پیوست.