عقل و ادب ادامه ی انقلاب اسلامی در این تاریخ صفحه 54

ما تعلق خاطر و همت پدید می آورد و دست ها و زبان ها را هماهنگ می سازد. تجدید عهدِ تاریخی، همزبان شدن با زعمای دین در گذشته است. در این همزبانی است که از سیره ی آن ها بعضی درس های ناآموخته را می توان فراگرفت. این تلقی اقتضا می کند که در برنامه و نحوه ی رجوع به گذشته ی خود به کلّی تجدید نظر کنیم و گذشته ای را که توسط فرهنگ غربی مصادره شده و راز پایداری ما است، پاس داریم.

عالمان دین و تفقه در دین

در صدر اسلام درست در وقتی که در جنگ تبوک، با دشمن قدرتمندِ روم روبه رو هستیم و جوانان مسلمانِ متعهد گروه گروه روانه ی جبهه می شدند، آیه آمد که «وَمَا کَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِیَنفِرُواْ کَآفَّهً»(توبه/ 122) بر همه ی مؤمنان واجب نیست که به طرف جبهه ی جنگ حرکت کنند، «فَلَوْلاَ نَفَرَ مِن کُلِّ فِرْقَهٍ مِّنْهُمْ طَآئِفَهٌ» چرا عده ای از هر گروه و از هر طائفه ای حرکت نمی کنند، «لِیَتَفَقَّهُواْ فِی الدِّینِ» برای این که بروند دین را دقیق بفهمند و در دین تفقّه کنند؟ علت این امر آن است که با برخورد سطحی به دین نمی توان موتور تاریخ را از طریق دین به حرکت در آورد. پس عده ای باید بروند و عمیقاً دین را بفهمند. تفقّه در دین یعنی تعمّق در گوهر دین، اعم از عقاید و اخلاق و احکام. کسی را که در احکام دین تعمق کرده اصطلاحاً فقیه می نامند، به این معنا که در احکام و حلال و حرام دین تفقه و تعمق کرده است، همین طور که علامه طباطبائی«رحمه الله علیه» در تفسیر قرآن فقیه اند، یعنی گوهر دین از جهت فهم آیات قرآن در