- سخن ناشر 1
- واژه شناسی فکر و تفکّر 9
- اصطلاح شناسی فکر و تفکّر 10
- واژه و اصطلاح شناسی عقل و تعقّل 11
- اصطلاح شناسی عقل 12
- واژه شناسی برهان 13
- اصطلاح شناسی برهان 14
- واژه شناسی برخی لغات مرتبط 15
- سنّت در اصطلاح 18
- علم حصولی و حضوری 22
- تقسیمات علم حصولی 23
- اقسام تصور 24
- توضیح 26
- ادراک و تجرید 28
- 2-مفاهیم فلسفی(معقولات ثانیه فلسفی) 29
- 1-مفاهیم ماهوی(معقولات اولی) 29
- اشاره 31
- 1-شناخت تجربی و علمی 31
- انواع شناخت 31
- 2-شناخت عقلی 32
- 3-مقایسه تفکر حسی و تفکر عقلی 33
- 4-شناخت تعبّدی(نقلی) 34
- 5-شناخت شهودی 35
- 6-مقایسه شناخت عقلی و شناخت شهودی 36
- اشاره 40
- قلمرو علم و عمل 40
- حکمت نظری و حکمت عملی 41
- عقل نظری و عملی از دیدگاه ابن سینا 45
- دیدگاه آیت الله جوادی آملی در باب عقل نظری و عملی 47
- بررسی آراء 48
- مراتب عقل نظری 52
- قاعده امکان اشرف بر اساس حکمت متعالیه در اثبات جوهر عقلانی 56
- فرق عقل و بنای عُقلا 59
- واژه عقل در قرآن کریم و واژه های همسو 61
- اصطلاح عقل در قرآن 63
- تفکر در قرآن کریم 64
- تفکر و تعقّل و تذکر در آیات الهی 65
- نقش بصیرت و فهم در دین 66
- واژه عقل،واژه ای ارزشی 68
- عقل و دین در تفکر اسلامی 70
- جایگاه عقل از نظر توماس آکوئیناس 71
- اصالت عقل در مسئله شناخت 72
- نقد و بررسی 72
- عقل و وحی 73
- تعارض ظواهر لفظی با برهان عقلی 74
- هماهنگی عقل و وحی 75
- طرز تفکر فلسفی در بیانات پیشوایان شیعه 83
- فضیلت عقل 84
- عقل مطبوع و عقل مسموع 85
- قلمرو عقل 87
- عقل و بندگی 88
- حکومت عقل و منطق 89
- عقل و دین 90
- عقل و اصول دین 91
- عقل و هوی و هوس 94
- مدح امیرالمؤمنین علی علیه السلام از زبان ابن سینا 94
- نقش تقوا 97
- دو ساحت عقل 98
- هوش و عقل 100
- عقل و دل 100
- اشاره 104
- اهل حدیث 104
- ابن تیمیه و تجسیم 109
- سخن ابن قیم جوزی در ردّ منطق 111
- محمدبن عبدالوهاب 112
- کفر مسلمانان از دیدگاه محمدبن عبدالوهاب 113
- اخباری گری 116
- بررسی عقل و نقل در احکام شرعی در تشیع 116
- اصحاب نقل(اخباریان قدیم) 117
- ویژگی های مکتب قم 117
- اصحاب عقل 118
- اخباری گری(اخباریان جدید) 119
- نظر مرحوم وحید بهبهانی 122
- نقد دلیل اخباریین در باب عدم حجیت عقل 125
- اصول مکتب تفکیک 128
- دیدگاه میرزا مهدی اصفهانی در باب قیاس و استدلال 130
- سخن میرزامهدی اصفهانی در باب بطلان قواعد فلسفی 131
- نفس و عقل در مکتب تفکیک 132
- نقد دیدگاه میرزامهدی اصفهانی 134
- نقد و بررسی 137
- سخن یکی از اصحاب تفکیک در باب علم منطق 137
- نقد خاستگاه تفکیک 139
- مراتب طولی نظام هستی 141
- ملاک و حقیقت تشکیک 145
- تشکیک در فلسفه و عرفان 146
- نظام طولی جهان هستی در آیات و روایات 148
- سماء 149
- تدبیر امر 150
- 1-فرشتگان از منظر امیرالمؤمنین علی علیه السلام 151
- اشاره 151
- 2-مراتب و انواع فرشتگان در کلام امام سجاد علیه السلام 152
- 3-سلسله مراتب ملائکه در انجام وظایف 152
- 4-فرشتگان مقرب 153
- 5-تجرد فرشتگان 153
- فضیلت انسان 155
- موقعیت وجودی جهان آفرینش و ابتدا و ختم آن 159
- توحید،کمال فلسفه الهی 161
- ارتباط علل وسطیه و ذات الهی 162
- حضور فیض الهی در مخلوقات 164
- علیت از دیدگاه عقل 167
- اشاره 167
- علیت و معلولیت از معقولات ثانی اند 168
- مفاد اصل علیت 168
- علیت از منظر اندیشمندان اسلامی 170
- ملاک احتیاج به علت 170
- تفاوت میان علت و سبب در لغت 172
- علیت از دیدگاه نقل(آیات و روایات) 172
- نگاه آیات و روایات به موضوع علیت 173
- علیت در روایات 178
- نحوه احتجاج های رسول اکرم صلّی الله علیه و آله 182
- نمونه ای از گفت وگوی پیامبر صلّی الله علیه و آله با پیروان ادیان 183
- پیام ها و نکته ها 185
- نفی ازلیت ماده 194
- شناخت خداوند 198
- علم حق سبحانه به ذات خود و به هر شیء و معلومیت حق برای هر شیء 202
- برهان صدیقّین 208
- علم به ذات الهی 211
- ظهور و بطون ذات حق 216
- مسئله وحدانیت حق و معنای آن 223
- واحدیت خداوند 224
- وحدت حقّه حقیقیه 227
- توضیح وجه اول: 227
- توضیح وجه سوم 232
- نکات 234
- توضیح وجه چهارم 235
- احدیت خداوند 235
- حدوث عالَم 241
- شرافت وجودی علت نسبت به معلول 243
- حادث و قدیم 245
- حدوث زمانی و ذاتی 246
میرزامهدی اصفهانی و فلسفه و عرفان
مرحوم سیدجلال الدین آشتیانی از میرزااحمد آشتیانی نقل می کند که:«مرحوم میرزامهدی اصفهانی شواهد الربوبیه را پیش من می خواند اما فهم مطالب فلسفی برایش از اصعبِ امور بود.او در ابتدا چنین عقایدی نداشت اما پس از آن که به اصفهان رفت،کار به جایی رسید که از عرفان سرخورد و به جان فلسفه افتاد». (1)
«میرزامهدی اصفهانی نه تنها با فلسفه سر ستیز داشت که عرفان و تصوّف را نیز عنصری ضداسلامی و برگرفته از فرهنگ یونان می پنداشت که خلفای بنی عباس آن را جهت به حاشیه راندن علوم اهل بیت علیهم السلام ترویج می کردند». (2)
آقای سیدمحمدحسن قاضی فرزند آیت الله سیدعلی قاضی عارف بزرگ و استاد مرحوم علامه طباطبایی در این باره می گوید:
من یک ماه رمضان در مشهد بودم و پای منبر میرزامهدی اصفهانی حاضر می شدم.ایشان بالای منبر می رفت و زیاد هم عصبانی می شد و به پدرم(سیدعلی آقاقاضی)ناسزا می گفت و صراحتاً اوصاف و خصوصیات پدرم را ذکر می کرد.بعضی از مردم به آقای میرزامهدی گفتند که پسر آقاسیدعلی قاضی پای منبر شما می نشیند.ایشان بعد از آن آمد و از من خیلی عذر خواست و حتی یک روز مرا به منزلش برای افطار دعوت کرد.من منبرهای ایشان را می نوشتم و وقتی به نجف اشرف بازگشتم آنها را به آقا نشان دادم.
پدرم گفت:این ها چیست که تو نوشته ای؟هرگز آقامیرزامهدی اصفهانی یک چنین حرف هایی نمی زند.مگر دیوانه ای؟!آنها را دور بینداز!من هم آنها
1- (1) .سید جلال الدین آشتیانی،پیرامون تفکر عقلی و فلسفی در اسلام،کیهان اندیشه،ش 1،مرداد و شهریور1364،ص25.
2- (2) .میرزا مهدی اصفهانی،ابواب الهدی،سیدمحمدباقرنجفی یزدی ابن الحاج سید عبدالحی،ص5.