عقل و ایمان از دیدگاه ابن رشد، صدرالمتالهین شیرازی و ایمانوئل کانت صفحه 113

صاحب نظران در مسئله ای از مسائل نظری اظهار نظر کرده اند و بعد هم اظهار نظر آنها یکسان بوده است. دلیلش این است که اولاً، چنین استقصائی در جایی سراغ نداریم. مثلاً در کجا آرا همه دانشمندان مسلمان در باب احوال بهشت و جهنم یا صفات خدا جمع شده است؟ ثانیاً، می دانیم که بسیاری از دانشمندان اسلامی نظر خود را مخفی کرده اند، و بسیاری دیگر نظرات خود در مسائل مهم نظری را فقط برای حضیّصین بیان کرده اند. وجود چنین افرادی مانع از انعقاد اجماع می باشد. ابن رشد با این مقدمه می خواهد هر گونه تأویلی را تصحیح کند و بگوید در مقابل رأی فلاسفه هیچ اجماعی وجود ندارد.

تیپولوژی انسان ها

این مطلب که انسان ها بر سه دسته اند بر جهان اسلام تأثیر زیادی داشته، اما در غرب این مقدار مورد توجه نبوده است. مجموعه کتاب های منطقی ارسطو به زبان یونانی «ارغنون» (1) نام دارد که به معنی «آلت» می باشد. ازاین رو منطق را تعریف می کنند به: «آله قانونیه تعصم مراعاتها الذهن عن الخطاء فی الفکر» ارسطو در مجموعه ارغنون بحث صناعات خمس را مطرح کرده است. البته ایشان چهار صنعت را بیشتر ذکر نکرده و شعر را داخل در حکمت شعری و قسم حکمت نظری و عملی می دانست.

اقسام حکمت عبارتند از:

1. نظری؛

2. عملی؛

3. شعری.