عقل و ایمان از دیدگاه ابن رشد، صدرالمتالهین شیرازی و ایمانوئل کانت صفحه 14

می تواند انواع گوناگونی از باورها را درون خود جای دهد. به نظر می رسد این نوع نگرش، در منطق دانان مسلمان نیز وجود دارد؛ زیرا آنان نیز بر این باورند که مقدمات برهان، باورهای متعددی را در خود جای می دهند. این بدان معناست که دیدگاه ابن رشد از اهمیت خاصی برخوردار است.

- جایگاه اندیشه های دینی در سامان دادن نظریات فلسفی است. در صدرای شیرازی یکی از نمونه هایی است که دین داری را با فلسفه در هم آمیخته و رنگ تازه ای به بحث فلسفه دینی داده است. تفکر صدرا این توانایی را به ما می دهد تا بتوانیم از فلسفه اسلامی نکاتی ارزنده برگیریم و به جهان نیز نشان دهیم.

- صدرالدین شیرازی در مواجهه با آرای رقیب، از انصاف علمی و سعه صدر قابل تحسین برخوردار بود. اعراض از تسلیم جاهلانه و انکار مغرضانه و روی آوردن به نقادی مسبوق به فهم دیدگاه ها، پرهیز از حصرگرایی روش شناختی و اقبال به دانش های مختلف، از عوامل مهم کام یابی صدرا در اندیشه های فلسفی است. اخلاق پژوهی، هوش سرشار و درایت او در درصد معضلات عینی تفکر فلسفی و کورکورانه در پی موضوعات مد شده نمی رفت، از وی متفکری شایسته ساخته بود.

- مواجهه ملا صدرا با قرآن و سنت، مسبوق به مسئله است، نه نظریه. صدرا با قرآن و سنت عمیقاً آشناست. او مسائل خود را به قرآن عرضه می کند و با اجتهاد روش مند پاسخ قرآن و سنت را جویا می شود و روشن است که نحوه مواجهه با قرآن آن را به نطق درمی آورد. مواجهه مسبوق به نظریه، قرائتی نامطمئن به دست می دهد و مواجهه مسبوق به مسئله، موجب فهمی سازگار می شود؛ از این رو مواجهه مسبوق به مسئله ارزش روش شناختی را ارمغان می آورد.