عقل و ایمان از دیدگاه ابن رشد، صدرالمتالهین شیرازی و ایمانوئل کانت صفحه 148

جوهری نباشد عرض نمی تواند محلّی برای وجود پیدا کند - چگونه می توانید معتقد شوید که یک فرع تابع بدون تغییر اصل و متبوع تغییر کند. به عبارت دیگر چگونه امکان دارد عرض که وجودی مستقل ازوجود جوهر ندارد بدون تغییر جوهر تغییر کند؟ پس هر تغییری درعرض به دلیل تغییر در جوهر است و این همان «حرکت جوهری»می باشد. (1)

8- جسمانیه الحدوث و روحانیه البقاء بودن نفس

در زمینه به وجود آمدن نفس و چگونگی تعلق آن به جسم حداقل سه نظریه وجود دارد:

1. روح قدیماً و مستقلاً وجود داشته است و بعد از تولد جسم بدان تعلق گرفته است. این همان نظر افلاطون است.

2. روح و جسم با هم به وجود می آیند؛ یعنی هر زمان که جسم به وجود آمد به موازات آن روح هم به وجود می آید، لازمه این سخن حدوث روح و تعلق آن بعد از به وجود آمدن جسم است که این نظر ابن سینا و ارسطو می باشد.

3. روح بر اثر تکامل جسم به وجود می آید؛ یعنی وقتی جسم مراحل مختلف را طی می کند و کامل می شود در یک مرحله روح به وجود می آید. مثلاً در انسان بعد از طی نفس نباتی و نفس حیوانی که صورت های جسم اند نفس ناطقه (روح انسانی) به وجود می آید. پس روح از جسم حاصل می شود، ولی در بقاء خود مستقل از جسم است. اگرچه ظرف وجودی روح جسم است.