عقل و ایمان از دیدگاه ابن رشد، صدرالمتالهین شیرازی و ایمانوئل کانت صفحه 243

صفحه 243

است. زیرا در قید معلوم است و در قید معلوم گرفتار آمدن یعنی به سدّ غیرقابل عبور رسیدن، اما عشق همان را هم می سوزاند! اهل دل می گویند از این طریق بیایید. دیوانه نشدن دیوانگی است. این راه سریع است و به وسیله آن می توان به مقصد رسید.

تحقیر عقل نارواست!

کوچک شمردن عقل را نمی توان پذیرفت، زیرا کارآیی عقل و توانایی اش در کشف حقایق هستی غیرقابل انکار است. در نتیجه باید بهای لازم را به آن داد. با این حال، کانت عقل نظری را برای حل مشکلات مهم جهان هستی از قبیل اثبات حدوث جهان، ناتوان تشخیص داده، برای حل مشکلات مزبور، از عقل عملی و آگاهی های فطری و پیشینی کمک گرفته است. (1)

در پاسخ باید یادآور شد که مشکلات یاد شده توسط عقل قابل حل است و در جای خود این توانایی عقل به اثبات رسیده است. (2)


1- (1) . عمده ترین مواردی که کانت آنها را جزء قضایای جدلی الطرفین شمرده که عقل نظری به آنها راه ندارد، افزون بر چهار مورد است: حدوث جهان، آزادی انسان، ماهیت جوهر، و اثبات وجود خداوند. مفهوم این قضایا این است که همان طور که خود آنها قابل اثبات است، نقیض آنها نیز قابل اثبات است. لیکن باید توجه داشت که نارسایی های فلسفه های غربی، کانت را وادار کرده که دچار این بن بست شود و نتواند برای آنها، پاسخی بیابد. اما در فلسفه اسلامی وضع به گونه دیگری است و برای این قبیل مشکلات، فکرهای اساسی شده است. در این زمینه، ر.ک: دکتر احمد احمدی، جزوه مکاتب فلسفی، قسمت دوم، جزوه درسی مرکز تربیت مدرس حوزه علمیه قم، ص 84-89.
2- (2) . هنگامی که ما منکر آگاهی های فطری شدیم، راهی جزاین نمی ماند که به نقش عقل در بررسی امور و کشف حقایق اعتراف کنیم، یا این که یکسره منکر وجود هر گونه دانش بشری شویم. ناگفته پیداست که دانش تجربی نیز در زمینه نظریه پردازی و آفرینش قوانین کلی نیازمند عقل است.
کتابخانه بالقرآن کتابخانه بالقرآن
نرم افزار موبایل کتابخانه

دسترسی آسان به کلیه کتاب ها با قابلیت هایی نظیر کتابخانه شخصی و برنامه ریزی مطالعه کتاب

دانلود نرم افزار کتابخانه