معرفت شناسی باور دینی از دیدگاه مرتضی مطهری و آلوین پلنتینگا صفحه 139

2- معرفت شناسی اصلاح شده

اشاره

«معرفت شناسی اصلاح شده» (1) عنوان نوعی از معرفت شناسی دینی است که به وسیله برخی از فیلسوفان پروتستان مانند «آلوین پلنتینگا»، «نیکولاس ولترستورف» و «ویلیام پی آلستون» در سال های اخیر مطرح گردیده است. دلیل این نام گذاری تشابه دیدگاه این معرفت شناسان با دیدگاه های کلامی رهبران اصلاحات دینی در قرن شانزدهم به ویژه «جان کالون» (2) است. مهم ترین نکته معرفت شناسی اصلاح شده این است که معرفت بشر را از خداوند، بی واسطه (3) و بدون نیاز به دلیل و برهان می داند.

پلنتینگا از نظر معرفت شناسی، مبناگرا ست (4)؛ یعنی اعتقادهای آدمی را به دو دسته پایه و غیر پایه تقسیم می کند. باورهای پایه سنگ بنای ساختار معرفتی انسان را تشکیل می دهند؛ زیرا نه تنها برای توجیه خود نیازی به باورهای دیگر ندارند، بلکه آنها راهم توجیه می کنند. سنت مبناگرایی سابقه زیادی دارد و به فیلسوفان بزرگ یونان مانند ارسطو برمی گردد. در طول تاریخ فلسفه غرب نیز فیلسوفان بزرگی مانند دکارت و لاک به آن اعتقاد داشتند.

پلنتینگا به شیوه فلسفه تحلیلی ولی با رویکرد دینی، به کاوش در مسائل فلسفه دین

1- (2) . در نوشتن این عنوان (معرفت شناسی اصلاح شده) از مقاله دکتر محسن جوادی با عنوان «ایمان و عقلانیت» در کتاب جستارهایی در کلام جدید استفاده شده است.
2- (3) . John Calvin (1509-64).
3- (4) . Immediately.
4- (5) . Foundational.