عقل کلید گنج سعادت صفحه 194

«وَ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللّهِ وَ رُسُلِهِ أُولئِکَ هُمُ الصِّدِّیقُونَ وَ الشُّهَداءُ عِنْدَ رَبِّهِمْ لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَ نُورُهُمْ وَ الَّذِینَ کَفَرُوا وَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا أُولئِکَ أَصْحابُ الْجَحِیمِ». 19

آن ها که به خدا و به پیغمبران او ایمان آورده اند لیاقت این را یافته اند که نزد پروردگار صدیق و شهید قلمداد شوند.معنای ساده صدیق بودن این است که در قیامت،این افراد هم وزن یوسف پیامبر هستند.پاداش این ها نیز دو چیز است:بهشت برای آسایش بدن آن ها،و دوستی خدا برای فهم و عقلشان.ازاین رو،این آیه آیۀ عجیبی است.

آثار عقل و نشانه های آن

روایت بسیار پرقیمتی از امام ششم،علیه السلام،درباره عقل و آثار آن وارد شده است که هرکس این آثار را نداشته باشد،از عقل بریده است.

روایت این است:

«لا یعد العاقل عاقلا حتی یستکمل ثلاثا:إعطاء الحق من نفسه علی حال الرضا و الغضب.و أن یرضی للناس ما یرضی لنفسه.و استعمال الحلم عند العثره». 20

عاقل کسی است که سه برنامه در زندگی اش داشته باشد و آن را به حد کمال برساند.البته،برنامه برنامه سختی است،ولی عقل تحمل آن را دارد:

«اعطاء الحق من نفسه علی حال الرضا و الغضب».

یعنی انسان،چه زندگی اش غرق خوشی باشد و چه نباشد،جز حق چیزی نگوید و چیزی نخواهد.به عبارت دیگر،در حال رضایت و خشنودی یا غضب و عصبانیت،جز ادای حق عمل دیگری انجام ندهد.

این نکته مهمی است که اگر به آن عمل شود،در همۀ دادگستری ها و کلانتری ها و زندان ها بسته می شود و قهر و ناراحتی و مرافعه و دعوا در خانواده و جامعه ریشه کن می شود.حال آن که عقل جای خود را به