خمس فریضه‌ای الهی صفحه 17

«إنّ سبحانه جعل الطاعه غنیمه الأکیاس عند تفریط العجزه؛ (1)

خدای سبحان، طاعت خود را آن‌گاه که ناتوان‌ها از آن کوتاهی می کنند، غنیمتِ زیرکان قرار داده است.»

در حدیث دیگری آمده است: «روزه گرفتن در زمستان، غنیمتِ سرد، تلقّی می‌شود.» (2) افزون بر این، روایات بی‌شمار دیگری در این خصوص وارد شده است.

بر این اساس، واژه «غُنم» در لغت، مطلقِ دست‌یابی به چیزی را می گویند و قید «بدون رنج و زحمت» را که برخی اضافه کرده اند، با موارد استعمال یاد شده و دیگر موارد، ناسازگار است.

در مورد فرموده خدای عزّ و جل: وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْ‌ءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبی وَ الْیَتامی وَ الْمَساکِینِ وَ ابْنِ السَّبِیلِ إِنْ کُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللَّهِ وَ ما أَنْزَلْنا ... (3) واژه «غنیمت» در این آیه کریمه بر هر نوع غنیمتی اطلاق می‌گردد، از جمله غنایمی که با رنج و زحمت، در جنگ به دست می آید.

1- 1. همان، حکمت 331.
2- 2. نهایة ابن اثیر مادة «غَنَم».
3- 3. انفال: 41. «اگر به خدا و آن‌چه بر بنده خود نازل کرده‌ایم ایمان دارید، بدانید هرگونه غنیمتی به دست آورید، خمس آن برای خدا و برای پیامبر و برای نزدیکان و یتیمان و مستمندان و در راه ماندگانِ آن‌هاست.»