خمس فریضه‌ای الهی صفحه 21

گفته شده: غنیمت، یعنی اموالی که با زور و قهر و غلبه از کفّار گرفته شود و فَی‌ءْ، به ا موالی گفته می شود که بدون لشکرکشی (بی رنج و زحمت) به دست آید مانند: مالیات، جزیه، اموال مربوط به صلح و آتش بس.

به گفته‌ای: فَی‌ءْ و غنیمت دارای یک معنا و هر دو، نام یک چیزاند.

در واقع فَی‌ءْ و غنیمت، با یکدیگر متفاوتند، فی‌ء اموالی است که بی رنج و زحمت (بدون لشکرکشی) از کفّار گرفته شود و غنیمت با قهر و غلبه و با جنگ و نبرد، از آنان گرفته می‌شود.

به گفته خلیل: فَی‌ءْ، یعنی: غنیمت و فعل مشتق از فَی‌ءْ، أفاء است که خدای عزّوجل در قرآن کریم فرموده است. ما أَفاءَ اللَّهُ عَلی رَسُولِهِ ... (1)

نفل‌

ابن قتیبه می‌گوید: نفل، عبارت از اشیایی نظیر لباس و اسب است که امام به قاتلِ فردِ مشرک، می‌بخشد و پس از آن، غنیمتِ به دست آمده پنج قسمت می شود. اشیاء یاد شده و نظایر آن، اختصاص به گروهان‌های رزمی دارد و امام می‌تواند در صورتی که صلاح بداند از کلّ‌غنیمت