خمس فریضه‌ای الهی صفحه 47

ذمّه ستانده می شود. (1)

شافعی قائل است: «غنیمت و فَی‌ءْ در این خصوص که به تمام هر دو، خمس تعلّق می‌گیرد، با هم یکسانند و از آنِ کسانی‌اند که خدای متعال از آنان در دو آیه شریفه مزبور با هم و به گونه مساوی، نام برده است. سپس احکام آن درخصوص چهار پنجم غنیمت، آن گونه که خدای متعال آن را بر زبان رسول گرامی خود و در کردار وی تبیین فرموده، با یکدیگر متفاوت می شوند. آن حضرت چهار پنجم غنیمت را بر اساس آن چه در تقسیم غنیمت وصف نمودم و غنایمی است که با لشکرکشی به دست آمده، بین کسانی که در نبرد شرکت داشته‌اند، اعمّ از بی‌نیاز و نیازمند، تقسیم کرده است. (2)»

شافعی سپس می‌افزاید: «فَی‌ءْ، اموالی است که بدون لشکرکشی به دست آمده است و سنّت نبیّ اکرم (ص) در مورد چنین اموالی که خدا آن‌ها را در آبادی‌های عرب‌نشین، به آن حضرت باز گردانده، این است که چهار پنجم آن‌ها ویژه رسول خدا (ص) است بی‌آن که مسلمانان در آن دخالتی داشته باشند و حضرت، آن ها را هر گونه خدا وی را رهنمود گشته باشد، مقرّر خواهد داشت.» (3)

جایی دیگر شافعی گفته است: پایه و اساس کاری که

1- 1. شرح الأزهار 562: 1- 571.
2- 2. مختصر مزنی: 147.
3- 3. مختصر مزنی: 147. معرفة السنن والآثار: 5، 112.