- پیشگفتار 1
- اخلاق در حوزه‌های علمیّه 1
- اشاره 4
- 1 آغاز همه کارها به نام خدا 4
- چگونه خدا را یاد کنیم؟ 4
- 2 آثار متفاوت عفو و بخشش 5
- 3 آثار مهمّ ذکرها! 6
- 4 آداب خرید و فروش 7
- 5 آرزوهای طولانی! 9
- 6 آری، بهشت را به بها میدهند! 11
- 7 آزادی انسانها 13
- 8 آسیابی در جهنّم! 15
- 9 آفتها! 17
- 10 آیا همه جا اکثریّت معیار است؟ 19
- اشاره 19
- اشاره 20
- پیام این حدیث 20
- 11 احسان و نیکوکاری 20
- آثار احسان و نیکوکاری 21
- 12 اخلاق و گنجهای روزی 22
- 13 ارزششناسان! 24
- 14 ارزش واقعی اعمال 25
- 15 ارکان اصلی توبه 26
- 16 ارکان سهگانه جامعه انسانی 29
- اشاره 30
- 17 أسباب شرف و عزّت آدمی 30
- اقسام تواضع 31
- 18 اعتدال در همه چیز 32
- اشاره 32
- پیام روایت 33
- 19 اغنیای واقعی! 33
- 20 امارت و اسارت! 35
- 21 امنیّت و آرامش در سایه دین 36
- 22 اوّل خودت، سپس دیگران! 37
- اشاره 38
- 23 اهمیّت فوق العاده صبر و شکیبایی 38
- راز اهمیّت صبر 39
- 24 ایمان و عمل، دو دوست همیشگی 40
- 25 با چه کسی مشورت کنیم؟ 42
- اشاره 43
- 26 بدعت چیست و بدعتگزار کیست؟ 43
- پایههای بدعت 44
- انگیزههای بدعت 44
- 27 برترین پیوند و بالاترین شرف 45
- 28 برترین جهاد 46
- 29 بزرگترین گناهان 47
- 30 بدترین دوستان 49
- 31 به این طریق از ما باش! 50
- 32 بهترین اعمال 52
- 33 بهترین رفیق 54
- 34 بهترین زاد و توشهها 56
- 35 بهترین شیوه بندگی 57
- 36 پنج دستور برای زندگی بهتر 59
- 37 پیآمد آرزوهای طولانی 60
- اشاره 62
- 38 تا زبان اصلاح نشود 62
- رابطه قلب و زبان 63
- 39 تعلیم و تعلّم الزامی است 64
- 40 تفسیری دیگر از تقوی 65
- 41 چراغی از پیش بفرست! 66
- 42 حاصل ازدواج تنبلی و ناتوانی! 68
- 43 حسابرس خود باش! 70
- 44 حُسن عاقبت 71
- 45 حقّ تقوی 72
- 46 حقیقت روزه! 74
- اشاره 75
- 47 دامهای فریبنده 75
- ویژگیهای دام 76
- 48 درهای نیکوکاری 77
- اشاره 77
- اوّل: سخاوت نفس 78
- دوّم: خوش زبانی 79
- 49 دنیا و آخرت 79
- سوّم: تحمّل ناملایمات 79
- 50 دو چیز مایه هلاکت مردم است! 80
- 51 دور افتادگان از رحمت خدا 81
- 52 دیده و دل 83
- 53 رابطه تقوی با زبان! 84
- 54 رابطه شخصیّت و تقوی 85
- 55 راه بازگشت 87
- 56 راه سلامت و عافیت 89
- 57 راه نفوذ شیطان! 91
- 58 راهوارترین مرکب، و بهترین زاد و توشه 92
- 59 روح عبادت 94
- 60 روزهداران واقعی! 96
- 61 ریشه فتنهها 97
- 62 زاهد کیست؟ 98
- 63 زهد و شناخت دنیا 100
- 64 زمان، یکی از گواهان روز قیامت! 101
- 65 سخن و سکوت! 103
- 66 سرآمد زندگی! 104
- 67 سرانجام متّقین و گناهکاران 106
- 68 شرکت در مجلس گناه! 107
- 69 شمشیر عقل و پوشش حلم 109
- 70 ضرورت انتخاب الگوها 110
- 71 طعم ایمان! 112
- 72 عشق سوزان، مانع مهمّ شناخت 113
- 73 عقلهای اسیر شهوت! 114
- 74 عقلهای نورانی و چشمهای تیزبین! 116
- 75 علم و یقین 117
- 76 علی از زبان علی علیه السلام 119
- 77 علی از زبان خودش! 120
- 78 عید چه روزی است؟ 123
- اشاره 124
- 79 غافلان بیخبر! 124
- راههای مبارزه با غفلت 125
- 80 غیبت، تلاش عاجزان است! 126
- 81 فرق عاقل و جاهل 127
- 82 فلسفه مهمّ حج 128
- 83 قرآن بهار دلها 130
- 84 قرآن و بینیازی 132
- 85 قلعه تسخیرناپذیر تقوی 134
- 86 قلعه نفوذناپذیر! 136
- 87 قلّه رفیع جود و سخاوت 137
- 88 کمال عفّت و خویشتنداری 139
- 89 گناهان پنهان! 140
- 90 لباس تقوی 142
- اشاره 142
- نقش لباس 143
- 91 مؤمن آینه مؤمن است 144
- 92 مؤمنان واقعی! 146
- اشاره 148
- 93 مجازات شش گروه به خاطر شش خصلت! 148
- 94 محور ارزشی جامعه 150
- نکات سهگانه 150
- 95 مردم سه گروهند! 152
- 96 مشکلات نعمت! 154
- 97 مفاسد بیکاری! 156
- اشاره 157
- 98 مقام دانشجو و طالب علم 157
- فرشتگان برای طالب علم بال و پر میگشایند 158
- علم و دانش راه بهشت است 158
- استغفار تمام موجودات برای جویندگان علم 159
- 99 موادّ امتحانی بزرگان! 159
- 100 میوههای هدایت 161
- 101 نتیجه شناخت 162
- 102 نشانه اصلی دینداری 163
- 103 نشانههای جهل و نادانی 165
- 104 نقش انتظار فرج در زندگی ما 167
- 105 هدف نهایی بعثت 168
- 106 همطراز شهیدان 170
- 107 همه چیز حساب و کتاب دارد! 171
- 108 همه چیز در پرتو اندیشه! 173
- 109 همیشه به ضعفها بیندیشیم 175
- 110 یاد خدا 176
- اشاره 177
- تخلّق به صفات اللَّه 178
پیشگفتار
اخلاق در حوزه‌های علمیّه
نظام درسی و پرورشی حوزه‌های علمیّه، ویژگی‌ها و امتیازات خاصّی دارد، که آن را از تمام نظام‌های درسی ممتاز می‌کند! از جمله این امتیازات، درس‌های اخلاق است که در حوزه‌های علمیّه به آن اهتمام ورزیده می‌شود. اساتید محترم سعی می‌کنند در کنار تعلیم علوم مختلف به طلّاب و دانشجویان خود، روح آنان را نیز پرورش دهند و به رشد صفات شایسته اخلاقی آن‌ها کمک نموده و صفات ناشایست اخلاقی، مخصوصاً صفاتی که بر اثر تعلیم و فراگیری علم به وجود می‌آید، را ریشه‌کن نمایند.
درس‌های اخلاق، و مجالس انسان‌سازی، در حوزه‌های علمیّه به دو صورت برگزار می‌شود:
الف) نخست درس‌های اخلاق مستقلّ، که معمولًا در یکی از شب‌ها، یا روزهای پایانی هفته، توسطّ یکی از علمای بزرگ و متخلّق به اصول اخلاقی اداره می‌شود و استاد با استفاده از کوله‌بار تجربه، به بیان آیات، روایات و داستان‌های اخلاقی می‌پردازد و روح طالبان علم و دانش را صیقل می‌دهد.
110 سرمشق از سخنان حضرت علی (ع)، ص: 12
ب) قسم دوم درس‌های اخلاق غیر مستقل است که در آخرین روز درسی هفته و در انتهای درس انجام می‌شود. در این جلسات، استاد با بیان روایتی اخلاقی، کام تشنگان معارف الهی را با جرعه‌هایی از کوثر قرآن و آل محمّد علیهم السلام سیراب می‌کند و آن‌ها را، حدّاقل تا یک هفته، در مقابل انحرافات اخلاقی بیمه می‌نماید.
مجموعه حاضر
این نوشتار، حاصل تعدادی از درس‌های اخلاقِ استاد بزرگوار، معلّم اخلاق، عالِم عامِل، حضرت آیةاللَّه العظمی مکارم شیرازی مدّ ظلّه العالی می‌باشد، و از آن جا که معظّم له مطالب مهمّ اخلاقی را در ذیل روایات مذکور با زبانی ساده و رسا- که از هنرهای بزرگ ایشان است- بیان کرده‌اند و برای عموم مردم قابل فهم و استفاده است، مجموعه حاضر به شکل کنونی گردآوری شد، تا ان شاءاللَّه خوانندگان محترم با مطالعه و سپس عمل به مضامین آن، به رشد اخلاقی خود کمک کنند.