- پیشگفتار 1
- اخلاق در حوزههای علمیّه 1
- اشاره 4
- 1 آغاز همه کارها به نام خدا 4
- چگونه خدا را یاد کنیم؟ 4
- 2 آثار متفاوت عفو و بخشش 5
- 3 آثار مهمّ ذکرها! 6
- 4 آداب خرید و فروش 7
- 5 آرزوهای طولانی! 9
- 6 آری، بهشت را به بها میدهند! 11
- 7 آزادی انسانها 13
- 8 آسیابی در جهنّم! 15
- 9 آفتها! 17
- 10 آیا همه جا اکثریّت معیار است؟ 19
- اشاره 19
- پیام این حدیث 20
- 11 احسان و نیکوکاری 20
- اشاره 20
- آثار احسان و نیکوکاری 21
- 12 اخلاق و گنجهای روزی 22
- 13 ارزششناسان! 24
- 14 ارزش واقعی اعمال 25
- 15 ارکان اصلی توبه 26
- 16 ارکان سهگانه جامعه انسانی 29
- اشاره 30
- 17 أسباب شرف و عزّت آدمی 30
- اقسام تواضع 31
- 18 اعتدال در همه چیز 32
- اشاره 32
- پیام روایت 33
- 19 اغنیای واقعی! 33
- 20 امارت و اسارت! 35
- 21 امنیّت و آرامش در سایه دین 36
- 22 اوّل خودت، سپس دیگران! 37
- اشاره 38
- 23 اهمیّت فوق العاده صبر و شکیبایی 38
- راز اهمیّت صبر 39
- 24 ایمان و عمل، دو دوست همیشگی 40
- 25 با چه کسی مشورت کنیم؟ 42
- اشاره 43
- 26 بدعت چیست و بدعتگزار کیست؟ 43
- پایههای بدعت 44
- انگیزههای بدعت 44
- 27 برترین پیوند و بالاترین شرف 45
- 28 برترین جهاد 46
- 29 بزرگ‌ترین گناهان 47
- 30 بدترین دوستان 49
- 31 به این طریق از ما باش! 50
- 32 بهترین اعمال 52
- 33 بهترین رفیق 54
- 34 بهترین زاد و توشهها 56
- 35 بهترین شیوه بندگی 57
- 36 پنج دستور برای زندگی بهتر 59
- 37 پیآمد آرزوهای طولانی 60
- اشاره 62
- 38 تا زبان اصلاح نشود 62
- رابطه قلب و زبان 63
- 39 تعلیم و تعلّم الزامی است 64
- 40 تفسیری دیگر از تقوی 65
- 41 چراغی از پیش بفرست! 66
- 42 حاصل ازدواج تنبلی و ناتوانی! 68
- 43 حسابرس خود باش! 70
- 44 حُسن عاقبت 71
- 45 حقّ تقوی 72
- 46 حقیقت روزه! 74
- 47 دامهای فریبنده 75
- اشاره 75
- ویژگیهای دام 76
- اشاره 77
- 48 درهای نیکوکاری 77
- اوّل: سخاوت نفس 78
- دوّم: خوش زبانی 79
- 49 دنیا و آخرت 79
- سوّم: تحمّل ناملایمات 79
- 50 دو چیز مایه هلاکت مردم است! 80
- 51 دور افتادگان از رحمت خدا 81
- 52 دیده و دل 83
- 53 رابطه تقوی با زبان! 84
- 54 رابطه شخصیّت و تقوی 85
- 55 راه بازگشت 87
- 56 راه سلامت و عافیت 89
- 57 راه نفوذ شیطان! 91
- 58 راهوارترین مرکب، و بهترین زاد و توشه 92
- 59 روح عبادت 94
- 60 روزهداران واقعی! 96
- 61 ریشه فتنهها 97
- 62 زاهد کیست؟ 98
- 63 زهد و شناخت دنیا 100
- 64 زمان، یکی از گواهان روز قیامت! 101
- 65 سخن و سکوت! 103
- 66 سرآمد زندگی! 104
- 67 سرانجام متّقین و گناهکاران 106
- 68 شرکت در مجلس گناه! 107
- 69 شمشیر عقل و پوشش حلم 109
- 70 ضرورت انتخاب الگوها 110
- 71 طعم ایمان! 112
- 72 عشق سوزان، مانع مهمّ شناخت 113
- 73 عقلهای اسیر شهوت! 114
- 74 عقلهای نورانی و چشمهای تیزبین! 116
- 75 علم و یقین 117
- 76 علی از زبان علی علیه السلام 119
- 77 علی از زبان خودش! 120
- 78 عید چه روزی است؟ 123
- 79 غافلان بیخبر! 124
- اشاره 124
- راههای مبارزه با غفلت 125
- 80 غیبت، تلاش عاجزان است! 126
- 81 فرق عاقل و جاهل 127
- 82 فلسفه مهمّ حج 128
- 83 قرآن بهار دلها 130
- 84 قرآن و بینیازی 132
- 85 قلعه تسخیرناپذیر تقوی 134
- 86 قلعه نفوذناپذیر! 136
- 87 قلّه رفیع جود و سخاوت 137
- 88 کمال عفّت و خویشتنداری 139
- 89 گناهان پنهان! 140
- 90 لباس تقوی 142
- اشاره 142
- نقش لباس 143
- 91 مؤمن آینه مؤمن است 144
- 92 مؤمنان واقعی! 146
- اشاره 148
- 93 مجازات شش گروه به خاطر شش خصلت! 148
- 94 محور ارزشی جامعه 150
- نکات سهگانه 150
- 95 مردم سه گروهند! 152
- 96 مشکلات نعمت! 154
- 97 مفاسد بیکاری! 156
- اشاره 157
- 98 مقام دانشجو و طالب علم 157
- علم و دانش راه بهشت است 158
- فرشتگان برای طالب علم بال و پر میگشایند 158
- استغفار تمام موجودات برای جویندگان علم 159
- 99 موادّ امتحانی بزرگان! 159
- 100 میوههای هدایت 161
- 101 نتیجه شناخت 162
- 102 نشانه اصلی دینداری 163
- 103 نشانههای جهل و نادانی 165
- 104 نقش انتظار فرج در زندگی ما 167
- 105 هدف نهایی بعثت 168
- 106 همطراز شهیدان 170
- 107 همه چیز حساب و کتاب دارد! 171
- 108 همه چیز در پرتو اندیشه! 173
- 109 همیشه به ضعفها بیندیشیم 175
- 110 یاد خدا 176
- اشاره 177
- تخلّق به صفات اللَّه 178
مطلب دیگر این که علی علیه السلام در سخت‌ترین لحظات پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله را تنها نگذاشت. صحنه‌های خطرناک در طول عمر پر برکت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله کم نبوده است، ولی در سه مورد خطر به اوج خود رسید و علی در تمام این سه مورد نقش حیاتی داشت. 1- لیلة المبیت. 2- جنگ احد.
3- جنگ خندق.
پس از پایان یافتن جنگ احد، وقتی علی با بدنی مجروح و خون آلود خدمت پیامبر صلی الله علیه و آله رسید، عرض کرد: «هنگامی که گرما گرم دفاع از شما بودم و همانند پروانه‌ای بر گرد شمع وجودتان می‌چرخیدم، ضربات فراوانی بر من وارد شد. که شانزده ضربه آن سنگین بود، به گونه‌ای که چهار بار نقش بر زمین شدم، هر بار که زمین می‌خوردم شخص والایی می‌آمد و زیر بغلم را می‌گرفت و مرا بلند می‌کرد و می‌گفت: از پیامبر صلی الله علیه و آله دفاع کن! یا رسول اللَّه این شخص که بود؟».
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: بشارت باد بر تو! آن شخص جبرییل امین، امین وحی خداوند بود!» «1».
در جنگ خندق، که داستان مبارزه علی علیه السلام و عمر بن عبدود بسیار مشهور است، پیامبر صلی الله علیه و آله ارزش مبارزه آن حضرت را در آن روز از عبادت تمام جن و انس بالاتر و والاتر می‌شمرد، چرا که هیچ کس آمادگی مقابله با «عمرو بن عبدود» را نداشت و او بود که با شکست «عمرو»، یعنی
110 سرمشق از سخنان حضرت علی (ع)، ص: 199
بزرگ‌ترین قهرمان دشمن، لرزه بر اندام آن‌ها انداخت «1». آری علی علیه السلام در سخت‌ترین لحظات پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله را ترک نکرد و یار و یاور او بود.
ما به این علی علیه السلام، که امام اوّل ما شیعیان است، افتخار می‌کنیم. امّا آیا فقط افتخار، به فضایل آن حضرت کافی است، و هیچ وظیفه‌ای در قبال آن نداریم؟ حقیقت این است که فضایل آن حضرت برای ما ایجاد مسؤولیّت می‌کند و ما باید از صفات والای او بهره بگیریم و لااقل پرتوی از آن را در وجود خویش پیاده کنیم.
110 سرمشق از سخنان حضرت علی (ع)، ص: 201