تدبر درقرآن شامل زمینه‌ها، کلیدها، اصول .. صفحه 106

«اَفَــلا يَتَــدَبَّـــروُنَ الْقُــــرْآنَ»(2)

قرآن براي مردم نازل شده است و آنان، مخاطب پيام‌ها و دستورالعمل‌هاي قرآن مي‌باشند ؛ نظري گذرا بر خطاب‌هاي، «يا بني آدَمَ»، «يا مَعْشَرَ الجِنِّ وَ الاِْنْس»، «يا أَيُّهَاالاِْنْسانُ»، «يا عِبادِ»، «يا أَهْلَ الكِتابِ»، «يا بَني اِسْرائيلَ»، «يا أَيُّهَا الــرُّسُلُ»، «يــا أيُّهَا النَّبيُّ»، «يا أَيُّهَالرَّسُولُ»، «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا»، و تعبيــــرات ديگــــر، بــــه روشني مقصـــود مــا را شهـــادت مي‌دهـــد.

در اين خطاب‌ها، قرآن به زبانِ توده مردمي از هر قشر و طبقه و از هر كيش و آيين و از هر قوم و قبيله و نژاد كه باشند، سخن مي‌گويد ؛ چرا كه مسؤوليت هدايت تمام بني آدم را تا روز قيامت بر عهده دارد و در مقابل، مردم مسؤوليت تبعيت و اطاعت را بايد به گردن بگيرند، اين مسؤوليت دو طرفه، در كنار اين خطاب‌هاي مستقيم به انبياء و مؤمنين، كفار و مشركين و توده‌هاي مردمي، به ناچار قابل فهم بودن خطاب‌ها را به ضرورت، مطــرح مي‌نمــايـد كه شبهــه در آن، بسيــار شگفـت‌انگيــز مي‌نمــايد.

اصول اساسي تدبّر در قرآن (109)

اصل دوّم: عدم جدايي از عتـرت

«...لَنْ يَفْتَرِقا...» (حديث / ثقلين)

«لا يَمَسُّـهُ اِلاَّ الْمُطَهَّـــرُونَ» (1)

قرآن كريم، در ين قابل فهم بودن خطاب‌هايش براي اقشار مردمي، قرين دائمي «عترت» مي‌باشد از اين رو، اين دو سرمايه و گوهر گرانبها (ثَقَلين) دو چهره از يك حقيقت مي‌باشند كه نبايد ميانشان جدايي افكند و از آن جا كه تدبّر گسترده و فراگير در قرآن، علاوه بر طهارت فطري، نيازمند آشنايي با روش‌هاي صحيح تدبّر و قبل از آن، اصول اساسي تدبّر، مي‌باشد و از طرفي فهم قرآن مراتب بي‌شماري دارد و نفوس مردمي نيز از نظر مراتب فهم، يكسان نبوده و از آلودگي نيز بركنار نمي‌باشند و قرآن نيز داراي محكم و متشابه و عام‌وخاص و غيره مي‌باشد، پس به ناچار بايد در فهم قرآن، از معصومين عليهم‌السلام ياري جست كــه بـه حقيقـت قـرآن، دست يافته‌اند و تمــام مــراتــب فهــم قرآن را طــي كــرده‌انــد، تا اصول تدبّر و روش‌هاي آن را بــه مــا بيــامـوزنــد: