تدبر درقرآن شامل زمینه‌ها، کلیدها، اصول .. صفحه 112

(114) مثال‌هاي زيباي قرآني

پديد آورد در عين حال كه به معاني اصلي الفاظ عنايت داشت و از آن، در اين تحول مفاهيم الفاظ بهره مي‌جست؛ از اين رو، براي درك بار معنايي الفاظ قرآن، هرگز رجوع به كتاب لغت معتبر، كفايت نمي‌كند و بايد به نحوه كاربرد آن لغت در سياق آيات نيز توجه نمود و فضاي آيات را مورد توجه قرارداد كه در اين توجه، مقاطع آيات كمك بسياري در درك صحيح روند آيات و فضاي مفاهيم، مي‌نمايد ؛ و در واقع اين نكته، مهم‌ترين مسئله در كشف مفاهيم الفاظ قرآن و مقاصد قرآن از بكارگيري اين الفاظ، شمرده مي‌شود كه نيازمند احاطه بر آيات، و انس مستمر با مفاهيم و فضاي آيات مي‌باشد كه در اين انس، احاديث ذيل آيات، نيز كمك شاياني مي‌نمايند.

توجه به سياق آيات، دامنه معني لغوي را «وسعت داده و يا ضيق» مي‌نمايد و معني متناسب رااز ميان‌معاني‌متعدد در كتب لغت، مشخص مي‌كند و در بسياري از موارد با توصيف عناوين به كار رفته و بيان مصداق خارجي آن، مقصود خويش را از لغت و عنوان مذكور، برملا مي‌نمايد و با كاربرد واژه‌هاي مشابه و متضاد در سياق‌هاي متفاوت يا كنار هم، خصوصيت هر يك از واژه‌ها را روشــن مي‌نمـايـد كه در بسياري از كتب لغت، كاري جدي در اين زمينــه صورت نگــرفته است.

اصل هفتم: فرهنگ اصطلاحات قرآن (115)

اصــل هشتـم: عـدم تعـارض و تـزاحم

«اَفَــلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْاآنَ وَ لَوْ كانَ مِنْ عِنْدِ غَيْــرِ اللّهِ لَـوَجَـدُوا فيــهِ اخْتِـلافـا كَثيرا»(1)

«كِتابُ اللّه‌ِ ... وَ يَنْطِقُ بَعْضُهُ بِبَعْضٍ وَ يَشْهَدُ بَعْضُهُ عَلي بَعْضٍ وَ لا يَخْتَلِفُ فِي‌اللّه‌ِ...»(2)

(كتاب خدا... و بعضي از آن به بعضي ديگر گوياست و بعضي از آن بر بعضي ديگر شهادت مي‌دهد و در ـ امر يا سبيل ـ خدا اختلاف نمي‌نمايند) .

«تعارض»، «تنافي دو دليل در مدلول و محتوي» مي‌باشد و «تزاحم»، «تنافي دو دليل در امتثال و عمل» است .(3)