تدبر درقرآن شامل زمینه‌ها، کلیدها، اصول .. صفحه 178

در تفسير عياشي آمده است كه: «منصور دوانيقي خواست كه از اهل مكه، خانه‌هايشان را بخرد تا در مسجدالحرام وسعت ايجاد كند، آنان زيربار نرفتند، پس آنان را تشويق نمود، باز امتناع ورزيدند در نتيجه، با اين شرايط اوضاع بر منصور تنگ شد، پس نزد امام صادق عليه‌السلام آمده گفت: «من از اينان چيزي از خانه‌ها و آستانه‌هايشان را درخواست كردم تا در مسجدالحرام وسعت ايجاد كنيم در حالي كه در اين امر، مردم مانع شدند پس ناراحتي شديدي مرا فراگرفته است»، پس حضرت فرمود: «نبايد آن مسئله تو را مغموم كند در حالي كه حجت و دليل تو بر آنان در آن مسأله چيره است» پس منصور پرسيد: «و به چه چيزي بر آنان دليل آورم؟» پس حضرت فرمود: «به كتاب خدا»، پس پرسيد: «در چه موضعي از قرآن؟»، پس حضرت فرمود: «سخن خدا كه "اِنَّ اَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنّاسِ لَلَّذي بِبَكَّةَ..." در حالي كه خداوند به تو خبر داده است كه اول خانه‌اي كه براي مردم قرار داده است هماني است كه در مكه قرار دارد، پس اگر مردم قبل از خانه كعبه (آن زمين‌ها را) در اختيار داشتند پس آستانه و صحن منزلشان به آنان اختصاص دارد و اگر خانه كعبه از قديم در ميان آنان بــوده است پس صحن خــانــه كعبــه به خود او اختصـاص دارد!». (2)

در حديثي ديگر، حادثه‌اي مشابه از امام موسي كاظم عليه‌السلام آمده است:

1- 96 / آل عمران .
2- تفسير الميزان، جلد 3، صفحه 375، 96 / آل‌عمران .

(180) مثال‌هاي زيباي قرآني

همين كه "مهدي عباسي" در مسجدالحرام بنا احداث نمود، منزلي در چهارگوش مسجد باقي ماند پس آن را از صاحبانش درخواست نمود، آنان امتناع كردند، پس از فقهاء موضوع را پرسيد، همه به او گفتند كه سزاوار نيست كه چيزي را به غصب در مسجدالحرام داخل كني، پس علي‌بن‌يقطين به او گفت: اي‌اميرمؤمنان! من‌نامه‌اي به‌موسي‌بن‌جعفر عليه‌السلام مي‌نويسم تا تو را به حقيقت امر در اين مسئله، خبر دهم پس به والي مدينه نوشت كه از موسي بن جعفر عليه‌السلام در مورد خانه‌اي بپرسد كه مي‌خواهيم آن را در مسجدالحرام داخل نماييم و صاحبان آن بر اين كار امتناع مي‌ورزند. راه خروج از اين مشكل چگونه است ؟

والي آن را به ابي‌الحسن عليه‌السلام گفت، پس ابي‌الحسن عليه‌السلام (امام موسي كاظم) فرمود: «آيا بايد جواب را در اين مسأله داد؟» پس والي گفت: «دستور را چاره‌اي از جواب نيست»، پس حضرت به او فرمود: «بنويس " بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ"، اگر كعبه به مهماني مردم فرود آمده است پس مردم به صحن كعبه اولويت دارند و اگر مردم هماناني هستند كه به صحـن كعبــه فرود آمده‌اند پس كعبــه به صحــن خــويش اولي است!».

صـــاحب الميــزان مي‌فــرمــايــد: «اين دو روايت دربــرگيـرنــده استدلال لطيفــي هستنــد و گــويــا كــه "منصـــور" آغــازگر تــوسعه مسجــدالحــرام بــود سپس امــر به دست "مهــدي" به اتمام رسيد». (1)

3 ـ «وَ اَنَّ الْمَســـاجِــدَ لِلّـــهِ فَـــلا تَــدْعُــوا مَــعَ اللّــهِ اَحَــدا» (2)

1- صفحه 357 .
2- 18 / جن .