تدبر درقرآن شامل زمینه‌ها، کلیدها، اصول .. صفحه 58

زمان‌هاي مناسب تدبّر در قرآن (57)

در آيات بي‌شماري، بر خصوص اين سه وقت، جهت كسب توان روحي تأكيد شده است: «وَ اذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ بُكْرَةً وَ اَصيلاً. وَ مِنَ اللَّيْلِ فَــاسْجُــدْ لَــهُ وَ سَبِّحْهُ لَيْلاً طَويلاً»(1) ؛ (نام پروردگارت را صبحِ زود و بعــد از عصــر يــاد نمــا و در پاره‌اي از شب او را سجده كن و او را شبي طــولانــي تسبيــح نمــا) .

كليدهاي تدبّر در قرآن

شرايط و كليدهاي تدبّر در قرآن دو قسم مي‌باشند: «كليدهاي عام، كليدهاي خاص»، «كليدهاي عام»، حداقل شرايطي است كه براي تدبّر در قرآن موردنياز مي‌باشد و همه‌اقشار ازهرصنف و گروه را دربرمي‌گيرد ؛ در اين سطح كه اولين مرتبه تدبّرِ در قرآن است، تنها شرطِ ضروري علمي، آگاهي به تـرجمـه آيــات و يا استفاده‌از ترجمه‌اي معتبر مي‌باشد.

در روايتي از امام حسين عليه‌السلام ، مراتبِ فهم و تدبّر قرآن، به همراهِ نكته فوق، مطرح گشته است: «كِتابُ اللّه‌ِ عَزَّ وَ جلَّ عَلي أرْبَعَةِ أَشْياءَ عَلَي العِبارَةِ وَ الاِْشارَةِ وَ اللَّطائِفِ وَ الْحَقايِقْ فَالْعِبارَةُ لِلْعَوامِ، وَ الاِْشارَةُ لِلْخَـــــواصِّ، وَ اللَّطــائِــــفُ لِلاَْوْليــاءِ وَ الحَقــائِــقُ لِلاْنبيـــاء» (2)

(كتــاب خــداي عــزيــز و جليل بر چهار چيز مستقر گشته است: عبارت و اشارت و لطائف و حقــايــق، پس عبارت قرآن براي توده مردم و اشــارت آن بــراي خــواص، و لطائف آن براي اولياء خدا و حقايق آن