تدبر درقرآن شامل زمینه‌ها، کلیدها، اصول .. صفحه 76

«كلام» علمي است كه از عقايد و جهان‌بيني اسلامي بحث نموده، عهده‌دار شرح و بسط، استدلال و دفاع از آن است و عمده مباحث آن در سه حوزه توحيد، نبوت و معاد مي‌باشد كه به «اصول دين» موسوم است.

علم كلام از مباحث جبر و اختيار و قضاء و قدر الهي آغاز گشت و در ادامه مباحث، توحيد و نبوت و معاد را در برگرفت ؛ بر اثر درگيري فكري ميان مسلمين چهار مكتب كلامي جلوه‌گر شدند: «شيعه، معتزله، اشاعره و مـــرجئـــه».(2)

7/1 ـ عـرفــان

«عرفان» كوششي، علمي ـ عملي است از طريق قلب، تا كه انسان به معرفتي حضوري و شهودي، نسبت به حقيقت هستي نايل گشته در اثر تصفيه و تزكيه نفس به وصال حقيقت رسد و همچون قطره‌اي به آن بپيوندد؛ و به تعبير «ابن‌سينا»: «منصرف ساختن ذهن است از ما سوي اللّه و تــوجــه كــامــل بــه ذات حـق بـراي تـابش نـور حــق بــر قلـب» .(3)

1- «فلسفه» در فرهنگ غرب به معاني متعددي اخذ شده است كه اغلب جز اشتراك لفظــي وجــه مشتــرك ديگــري نــدارد، براي توضيح بيشتر، ر.ك: شهيد مطهري، آشنــايي با علـــوم اســلامي، بخــش فلسفــه و اصــول فلسفــه و روش رئــاليســـم .
2- منبـــع ســابــق بخــش كــــــلام .
3- نقــل بـه معنـي از نمـط نهــم «اشـــارت بــوعلــي سينا» به بيان «شهيد مطهري» آشنايي با علوم اسلامي «بخش عـرفان» .

(78) مثال‌هاي زيباي قرآني

«عرفان» دستگـاهي علمي ـ فرهنگي است كه داراي دو بخش مي‌باشد:

بخش عملي: روابــط و وظــايــف انســان را بــا خــود و جهــان و خــدا بيــان مي‌كنــد و به علــم «سيــر و سلــوك» مـوسـوم مي‌بـاشد.