گیاه‌شناسی از دیدگاه قرآن کریم صفحه 92

-177

مي‌توان چيد كه ريشه درخت در آب غوطه‌ور باشد و ساقه و برگ آن در معرض تابش آفتاب گرم تابستان . طول درخت خرما به 16 تا 20 متر مي‌رسد . بر هر خرما بني معمولاً يك شاخه مي‌رويد . اما گاهي در طبيعت ديده مي‌شود كه چند شاخه از يك ريشه مي‌رويد . سنّ متوسط درخت خرما حدود دويست سال است ، اما درختان ميوه‌دار خوب معمولاً عمري حدود يكصد سال دارند . درختان خرما از طريق دانه و هم از طريق پاجوش تكثير مي‌شوند و درختي كه به روش پاجوش تكثير شده باشد خرماي بهتري مي‌دهد . پاجوش معمولاً در پاي درختان جوان مي‌رويد . درخت خرما درختي بلند است ، اما ريشه‌هاي مستحكم آن گاهي تا عمق بيش از دو متر در زمين فرو نمي‌رود . درخت خرما از نظر ريشه در مقايسه با گياهاني مانند گز (اَثل) و خارشتر (الحاج) درختي ضعيف است . زيرا اين هر دو گياه به عمق تقريبا ده متر در

-178

زمين ريشه دارند . در سوره قمر / 18 ـ 20 كه مي‌گويد : «ما بر آنها (قوم عاد) در روزي نحس و طولاني بادي سخت فرستاديم كه مردمان را از زمين ، همانند ريشه‌هاي از جاي كنده نخل ، برمي‌كند» اشاره ضمني به اين خصوصيت درخت خرما دارد بدين مفهــوم كه كفار ريشه عميقــي ندارنـد .

ظرافت و زيبايي نخلستان‌ها منظره‌اي بديع مي‌آفريند . بسياري از شاعران عرب و افريقايي و حتي اروپايي وصف نخل را در اشعار معروف خود آورده‌اند . هومر در حماسـه اوديسـه كلمه تمر را براي نماياندن زيبايي به كار برده است . چاسر و شكسپير نيز در اشعار خود از نخل نام برده‌اند .

ازنظرجغرافياي‌گياهي‌منطقه‌كاشت نخل، گستره‌اي‌است‌ازغرب‌هندوستان‌تا شرق افريقا . امّا بهترين ناحيه توليد اين محصول عراق ، عربستان ، ايران و مصر مي‌باشد .

-179

علاوه بر ارزش‌هاي غذايي و طبّي از نظر تاريخي و فرهنگي درخت خرما را مي‌توان «لطفي الهي» نسبت به «آدمي» دانست و شايد به همين علت است كه در قرآن مجيد به طور مكرر با احترام از آن ياد شده است .

يك حديث درباره نخل

1 ـ انس‌بن مالك (ره) از رسول خدا صلي‌الله‌عليه‌و‌آله روايت كرده كه فرمود : «از خوردن غذاي عشـاء خودداري نكنيـد ، حتي اگر شامل چند دانه خرما باشد ، غفلت از خــوردن غــذاي عشــــاء عمــر را كوتــاه مي‌كنــد». (1)