مقدمه
هر پژوهنده ای که به دیده دقت به (تمدن عرب) بنگرد، متوجه می شود که "لوبون" در نگارش مطالب از دیده انصاف به تمدن اعراب نگریسته است. از این رو نباید برخی اشتباهات کتاب را ناشی از تعصبات ناصحیح دانست، بلکه علل آنها را باید در مواردی که در این مقاله بحث خواهد شد، جستجو کرد."گوستاو لوبون" از جمله خاورپژوهان بلندپایه فرانسوی است که به سال 1841 میلادی چشم به جهان گشود و در سال 1931 از دنیا رفت. وی مطالعات گسترده ای درباره اسلام و تمدن مسلمانان به انجام رسانده است. در آثار وی تعصبات یک جانبه و منفی نسبت به اسلام و مسلمانان کمتر به چشم می خورد و این از ویژگی های منحصر به فرد اوست که در کمتر پژوهش گری می توان سراغ یافت. او فقط از عرب و تمدن عربی دفاع نکرد، بلکه از حقوق مسلمانان دفاع و از سیاست های ظالمانه دولت های اروپایی شدیدا انتقاد کرد و در نکوهش دولت متبوعش نسبت به جنایاتی که در حق مسلمانان الجزایر مرتکب شد، مطالب فراوانی نگاشت."لوبون" در اثنای تحقیقات و سیاحت های علمی خود به کشورهای مختلف، کتاب های با ارزشی پیرامون تاریخ و تمدن برخی ملت ها نگاشت و حاصل این پژوهش ها را با شرح و توضیح در سه کتابِ "راز دگرگونی ملت ها"، "ماهیت اجتماع" و "آرا و باورها" به ودیعه نهاد و آن گاه با توجه به این سه اثر، کتاب های دیگری
چون "ماهیت انقلاب ها و انقلاب فرانسه"، "ماهیت سوسیالیسم"، "تمدن هند"، "تمدن مصر" و "تمدن عربی در اندلس" و "تمدن عرب" را به رشته تحریر درآورد.آثار و نوشته های او به زبان فرانسوی بود که احمد فتحی زغلول، صادق رستم و عبدالرحمان برقوقی و دیگران آنها را به زبان عربی ترجمه کردند. کتاب "تمدن عرب" را عادل زعیتر که از مترجمان بنام بود، به عربی بازگرداند. این کتاب چند بار در سال های 1945، 1948 و 1979 به چاپ رسیده است.هر پژوهنده ای که به دیده دقت به (تمدن عرب) بنگرد، متوجه می شود که "لوبون" در نگارش مطالب از دیده انصاف به تمدن اعراب نگریسته است. از این رو نباید برخی اشتباهات کتاب را ناشی از تعصبات ناصحیح دانست، بلکه علل آنها را باید در موارد ذیل جستجو کرد._ عمده مآخذ "تمدن عرب" برگرفته از منابع اهل تسنن بوده و چون در آنها گزارش های ناصواب به وفور یافت می شود، در نتیجه کتاب نیز از این اشتباهات در امان نمانده است._ در مآخذ اهل تسنن به نقش مهم رهبری و امامت در اسلام و هدایت جامعه بشری اشاره نشده است و واقعیت ها آن گونه که باید، تجزیه و تحلیل نشده و لذاست که در کتاب "تمدن عرب" هم به این عامل مهم و حیاتی و نقش سازنده آن و پیامدهای منفی عدم وجود آن اشاره نشده است، بلکه با نگاهی دقیق تر باید گفت "لوبون" اسلام و تمدن مسلمانان را از نظرگاه اهل تسنن معرفی کرده است._ گزارش های نقیض در منابع تسنن، پژوهش گری چون "لوبون" را نیز دچار اشتباه کرده و برخی وقایع را به پیروی از مآخذ غلط نقل کرده است._
درک ناصحیح "لوبون" از مفهوم وحی، غیب، معجزه و قرآن، سبب شده، وی در شرح و توضیح این مضامین به اشتباهات معتنابهی دست یازد._ مشکل دیگر کتاب این است که نشانی مطالب را به تفصیل و به صورت امروزین، عنوان نکرده است.با این همه تعاریف زیبا و دلنشین "لوبون" از اسلام و رسول خدا(ص) و علل گسترش این دین الهی و تحلیل های با ارزشی که نویسنده از این مذهب و نقش سازنده اش در شکوفایی تمدن ها ذکر کرده، ما را بر آن می دارد که توصیفات در خور توجه و تجزیه و تحلیل های لوبون و سخنان وی را در مدح اسلام بازگو کنیم!
عظمت اسلام
"گوستاولوبون" در قسمت هایی از کتاب خود به تعریف از اسلام و فرستاده آن، حضرت محمد(ص) پرداخته و به تناسب، تجزیه و تحلیل های جالب و ارزنده ای ارائه داده است که ذکر آنها از دیدگاه یک خاورپژوه فرانسوی، عظمت این مکتب الهی را بیش از پیش روشن می سازد.
دوران کودکی حضرت محمد
"گوستاولوبون" تحت عنوان "دوران کودکی و جوانی حضرت محمد" می گوید:_ تاریخ نگاران عرب می نویسند: "هنگام ولادت پیشوای بزرگ اسلام، نشانه های شگفت انگیزی آشکار شد؛ از آن جمله گویند: هنگام ولادت او جهان لرزید، آتشکده مقدس زردشتیان خاموش شد، شیاطین به وسیله شهاب از صعود به آسمان ممنوع شدند، چهارده کنگره از ایوان کسری شکست و این نشانه ای بود که نابودیِ دولت مقتدر ایران را نوید می داد."(ص100)_ "حضرت محمد ابتدا از مادرش آمنه شیر خورد، سپس طبق عادتی که تا به امروز اعراب دارند، او را به قبیله بادیه نشینی سپردند و تا سه سالگی نزد آن قبیله به سر برد... در این مدت چنان که مورخان نقل کرده اند، خوارق عادات و کارهای شگفت انگیزی از او دیده شد...."(ص100)_ "بیست سال که از سن آن حضرت گذشت، در جنگی که میان قریش و قبیله دیگری رخ داد، شرکت کرد و لیاقتی فوق العاده در آن جنگ از خود نشان داد که بعدها آن لیاقت در او به نحو آشکار خودنمایی کرد."(ص101)_ "درستی و خوش خلقی او شهرت بی سابقه(ای) در میان قریش برایش کسب کرد. به همین دلیل، قریش لقب "امین" به آن حضرت دادند. این آوازه بلند به علاوه نیک رفتاری و صداقت آن جناب، سبب شد که علاقه خدیجه آن زن ثروتمند بیوه مکه را به خود جلب کند تا بدان جا که تمام کارهای
تجارتی خود را به حضرت محمد واگذار کند...."(ص101)