پژوهشی در علوم قرآن صفحه 3

قرآن وحی را در خصوص آموزه غیبی و وحی رسالی به کار نبرده است بلکه وحی به معنای القا مطلب به دیگر با مراتبی که دارد به کار رفته است حتی در مصادیق متضادرحمانی و شیطانی ,وحی تعبیر شده است . واژه وحی در الهام مطلب به دیگر در سطح جماد گرفته تا وحی رسالی کاربرد دارد,(واوحی فی کل سما امرها)((15)), ((دستور هر آسمانی را به آن وحی نموده است )). (واخرجت الارض اثقالها بان ربک اوحی لها)((16)), ((زمین سنگینی های خود رابیرون نمود زیرا خدای سبحان چنین وحی

و دستوری به او داده است )). در مورد حیوان نیز می فرماید:((واوحی ربک الی النحل ان اتخذی من الجبال بیوتا((17))), ((پرورش دهنده تو بر زنبور عسل وحی کرد که از کوه ها, خانه هاانتخاب کند)). در مورد آموختن به انسان عادی می فرماید:(واوحینا الی ام موسی ان ارضعیه )((18)), ((بر مادر موسی (ع ) وحی کردم که موسی را شیر بنوشان )). (واوحیت الی الحواریین ان آمنوا بی )((19)), ((بر حواریون عیسی (ع ) وحی کردیم که به من ایمان آورید)). در مورد آموختن به ملائکه می فرماید:. (اذا یوجی ربک الی الملائکه )((20)), ((آنگاه که پروردگار تو بر فرشته ها وحی کرد)). حتی وحی در القاات شیطانی به کار رفته است :(ان الشیاطین لیوحون الی اولیائهم ) ((21)) , ((شیطانها بر دوست داران خود وحی می کنند)). (وکذلک جعلنا لکل نبئ عدوا شیاطین الانس والجن یوحی بعضهم الی بعض )((22)), ((برای پیامبری از میان انسانها و جن ها دشمنانی قرار دادیم که برخی بربرخی دیگر وحی می کنند)). با توجه به مراتب این گونه آموزه ها از کاربردهای قرآنی که به صورت یک نواخت می باشد نمی توان از خود واژه به حقیقت یا ویژگی وحی رسالی پی برد برای دست رسی به ویژگی های وحی راه دیگری باید انتخاب نمود البته این تعبیرات از یک لحاظ درخور توجه هستند که اختصاص به وحی رسالی رسول اللّه (ص ) ندارند, بلکه در موردآموزه غیبی و الهی سایر انبیا هم همین تعبیرات آمده است .

وحی همگون انبیا

از کاربردهای قرآن این نکته به خوبی آشکار است که این نوع آموزه که وحی رسالی نامیده می شود

اختصاص به پیامبر خاصی ندارد بلکه حقیقت وحی و ویژگی های آن مربوط به وحی تمام انبیا می باشد از این آموزه الهی در مورد همه انبیا تعبیرهایکسان است :. (نزل علیک الکتاب بالحق مصدقا لما بین یدیه وانزل التوراه والانجیل )((23)), ((به حق بر تو کتاب فرود فرستاد در حالی که این کتاب مصدق کتاب های آسمانی است که در دست رس تو است و تورات و انجیل را فرود فرستاد که از ارسال کتاب های آسمانی تعبیر به انزال نموده است )). (کذلک یوحی الیک والی الذین من قبلک اللّه ) ((24)) )), ((این چنین خدای سبحان بر توو بر همه انبیا پیشین وحی کرد)). از همه تعبیر به وحی شده است معلوم می شود حقیقت و ویژگی های وحی در طول تاریخ رسالت یک سان است , لذا قرآن که از هر گونه تحریف در امان مانده است وقتی وحی را معرفی می کند نسبت به همه وحی های پیش نیز معرفی خواهد بود خصوصیت وحی رسول اللّه (ص ) همان خصوصیت وحی نوح و ابراهیم و موسی و عیسی و سایرانبیا (ع ) می باشد که هرگونه پیرانه و باطل از دامن وحی انبیا(ع ) زدوده است وحی سایرانبیا نیز ویژگی هایی که بیان خواهد شد بهره ورند گر چه از کتاب هایی که به نام کتاب مقدس آسمانی در دست است چنین نکته ای استفاده نشود قرآن که وحی خالصی است دامن همه را تطهیر و ویژگی های همه را یکسان بیان نموده است .

حقیقت وحی

مفهوم واژه وحی و تعبیرات دیگری که در قرآن از این حقیقت شده است ما

را درفهمیدن حقیقت وحی یاری نمی کند و شاید حقیقت وحی رسالی برای غیر پیامبران قابل درک نباشد و تا انسان پیامبر نباشد قادر نخواهد بود این حقیقت را درک کند و ازکاربردهای قرآن هم این چنین استفاده می شود که قرآن اصراری ندارد که حقیقت وحی را تبیین کند تا انسان های عادی آن را درک کنند بلکه قرآن توجه بیشتر به بیان ویژگی های وحی دارد از حقیقت وحی مانند بسیاری از معارف که قابل درک همگان نیست با سکوت عبور کرده است مانند این که در مورد ارائه ملکوت آسمان ها و زمین به ابراهیم خلیل (ع ) می فرماید این کار را برای یک اهدافی که قابل درک شما نیست و برای این که ابراهیم به یقین برسد انجام دادیم :(وکذلک نری ابراهیم ملکوت السموات والارض ولیکون من المؤقنین )((25)), ((ملکوت آسمان ها و زمین را به ابراهیم نشان دادیم برای انگیزه هایی , از جمله این که او از یقین کنندگان قرار گیرد)). ((واو)) در (ولیکون من المؤمنین ) نقش مهمی ایفا می کند سخن از وسط شروع شده یعنی اهدافی بزرگ در نظر داشتیم که قابل فهم شماها نیست آنچه برای شما قابل درک است بازگو می کنیم و آن این که ابراهیم با دیدن ملکوت یقین به حق پیدا کند و ماننداین که در مورد دست به دست شدن قدرتها در روزگاران می فرماید:(وتلک الایام نداولهابین الناس ولیعلم اللّه الذین آمنوا منکم )((26)), ((قدرتها را دست به دست می کنیم برای اهدافی که قابل درک شما نیست و برای امتحان انسانها تا مؤمن از غیر مؤمن مشخص شود

و خدای سبحان انسانهای مؤمن را بشناسد)). و نظایر این تعبیرها که در قرآن آمده است در هر صورت ما آیه ای سراغ نداریم که حقیقت وحی را تبیین نموده باشد آنچه سخن در قرآن در مورد وحی است درباره ویژگی های وحی است .

ویژگی های وحی