پژوهشی در علوم قرآن صفحه 33

در این بخش آن چه به عنوان دیدگاه صحیح و منتخب انتخاب می شود, این است که : قرآن یک قرائت بیشتر ندارد و قرائت های گوناگون از قرآن خارج حقیقت قرآن هستند و باید از آن پرهیز شود و اختلاف قرائت در قرآن یک پدیده عارضی می باشد ومورد تایید برهان عقل و روایات نمی باشد.

تاسیس قاعده

ابتدا این نکته قابل توجه است که صحیح بودن یک قرائت در قرآن بر اساس قاعده واصل می باشد که هر عبارتی یک قرائت بیشتر ندارد لذا تجویز قرائت های گوناگون از قرآن نیاز به برهان دارد و آن کسی که مدعی است دو قرائت یا هفت قرائت در قرآن جایز و صحیح می باشد, باید دلیل بیاورد, نه آن که می گوید یک قرائت بیشتر صحیح نیست , زیرا این ادعا بر طبق قاعده و اصل در محاوره و سخن گفتن است قرائت های گوناگون بر خلاف قاعده می باشد و باید با دلیل معتبر اثبات شود درعین حال هم به دیدگاه منتخب برهان اقامه خواهد شد و هم ادله طرف مقابل مورد نقدقرار خواهد گرفت .

برهان عقلی

در بحث قرائت سخن از قرآن ملفوظ است نه قرآن مکتوب , سخن از قرآنی است که به صورت صوت بر رسول (ص )تلفظ شده است هر کلمه یا جمله ای که تلفظ می شودتلفظ بدون اعراب ممکن نیست و یک تلفظ یک اعراب بیشتر پذیرا نمی باشد و یک اعراب هم جز حقیقت تلفظ است در یک تلفظ هیچ گاه دو اعراب وجود ندارد, و چون قرآن یک مرتبه بر رسول اللّه (ص ) تلفظ شده

است یعنی حقیقت قرآن که به شکل لفظعربی مبین درآمده یک مرتبه بر رسول اللّه (ص )تلفظ شده است یک مرتبه تلفظ یک اعراب بیشتر به خود نمی گیرد لذا قرآن یک اعراب بیشتر ندارد مقدمات برهان را به این شکل می توان ترتیب داد و تردید در هر کدام از این مقدمات تردید در حصول نتیجه خواهد بود و اگر تردید راه نداشت نتیجه برهان حتمی است . 1 تلفظ هر عبارت یعنی کلمات و جمله ها یک اعراب بیشتر نمی گیرد. 22 اعراب جز حقیقت هر تلفظ است و از آن جدا نمی شود. 3 قرآن یک مرتبه بیشتر بر رسول اللّه (ص ) تلفظ نشده است . یک مرتبه تلفظ, یک اعراب بیشتر ندارد, قرآن یک اعراب بیشتر ندارد. مقدمه اول و دوم بیش از این نیاز به توضیح ندارد , برای این که نتیجه برهان بهترآشکار شود مقدمه سوم را قدری توضیح می دهم . چون منظور از قرآن قرآن تلفظ شده است و قرآن توسط روح الامین (ع ) یک مرتبه بر پیامبر تلفظ شده است یعنی هر آیه را روح الامین (ع ) یک مرتبه بر رسول اللّه (ص )تلفظ می کرد و حضرت هم به طور صحیح آن را تلقی می نمودند و بر مردم ابلاغ می کردند لذا قرآن یک مرتبه بیشتر نزول ندارد و حتی کسانی , مانند بسیاری از فقهای شیعه که قرائت های گوناگون را می پذیرند نمی گویند قرآن چند مرتبه نازل شده است بلکه آنها نیز یک مرتبه نزول قرآن را می پذیرند و بر قرائت های گوناگون دلیل دیگری طرح می

کنند البته سخن در این نیست که یک اعراب چندین مرتبه نمی تواند نازل شود یک کلمه یا جمله با یک اعراب دو مرتبه یا ده مرتبه می تواند نازل شود چنان که در موردبرخی از سوره ها مانند سوره حمد گفته می شود یک بار در مکه و یک مرتبه در مدینه نازل شده است یا آیه :(اولئک علی هدی من ربهم واولئک هم المفلحون ) ((231)) وآیه :(فبای آلا ربکما تکذبان ) در سوره الرحمن و:(ویل یومئذ للمکذبین ) در سوره مرسلات , دو مرتبه یا چندین بار نازل شده است سخن در این جهت نیست , سخن درعکس این قضیه است که یک نزول چندین اعراب ندارد نه یک اعراب چند مرتبه نمی تواند نازل شود با توجه به این نکته وقتی قرآن یک نزول داشته باشد,یک اعراب نیزبیشتر نخواهد داشت , اعراب های دیگر و قرائت های متفاوت خارج از حقیقت قرآن خواهد بود.

رسول اللّه (ص ) و اختلاف قرائت

اگر برهان عقلی که طرح شد بدون خدشه باشد,روایات هیچ گاه مقابل برهان عقل نخواهند بود, بلکه آثار رسول اللّه (ص ) و عترت (ع ) همگون و هم نوا با برهان عقل می باشند , لذا اگر روایتی به ظاهر فضای سخن ناسازگاری با برهان عقلی داشته باشد,باید درباره آن چاره ای اندیشید به همین جهت اگر روایات با برهان سازگار بودند,که مشکلی نخواهد بود و الا روایاتی اعتبار خواهند داشت که با قواعد اصلی وبرهان عقلی هم خوانی داشته باشند و البته این با فرض صحیح بودن سند آن روایات است با این توضیح به بررسی نمونه هایی از روایات رسیده از رسول اللّه (ص

)می نشینیم که آیا حضرت اختلاف قرائت را تایید می نمود؟