پژوهشی در علوم قرآن صفحه 4

الف : آگاهی فرابشری

از برخی آیاتی که عنوان شد یکی از خصوصیات این آموزه الهی به دست آمد این نکته اشاره شد که وحی یک آگاهی معمولی نیست وحی یک آگاهی برخواسته از تدبیرعقلانی انسان نیست و یک دانش بر خواسته از نبوغ انسانی نیست و نیز وحی یک آگاهی درونی و تجلی سلوک و مکاشفه انسان نمی باشد بلکه وحی رسالی یک آگاهی فرابشری است وحی یک تعلیم قدسی و ملکوتی است و آگاهی است که ویژگی های آگاهی ودانش بشری را ندارد وحی آموزه غیبی است و بر خواسته از اندیشه و عرفان و تجربه پیامبر نیست و اصولا پیامبر یک واسطه بیش نیست این چنین نیست که دست آوردهای وحی در اختیار پیامبر باشد وحی آموزه ای است که از جانب خدای سبحان از ملکوت به پیامبر متجلی می شود:(انک لتلقی القرآن من لدن حکیم علیم )((27)), ((تو قرآن را ازنزد خدای حکیم وعلیم دریافت می کنی فرشته ,وحی را از غیب بر پیامبر نازل می کند))(نزل به الروح الامین علی قبلک لتکون من المنذرین )((28)), ((قرآن را جبرئیل روح الامین بر قلب تو فرود آورده تا تو از بیم دهندگان باشی پیامبر در این آگاهی نقشی ندارد و تنها واسطه است )). (قال الذین لا یرجون لقانا ائت بقرآن غیر هذا او بدله قل ما یکون

لی ان ابدله من تلقا نفسی ان اتبع الا ما یوحی الی ) ((29)) . ((آنانکه به قیامت ایمان ندارند به پیامبر می گفتند قرآنی غیر از این قرآن بیاور و یا این قرآن را تبدیل به قرآن دیگر کن ! در جواب آنها بگو که من از نزد خود اختیاری ندارم که تبدیل کنم من آنچه را که وحی است پیروی می کنم )). (قل انزله الذی یعلم السر فی السموات والارض )((30)), ((بگو قرآن را آن کسی که پنهان را در آسمان ها و زمین می داند نازل کرده است )). (فاعلموا انما انزل بعلم اللّه )((31)), ((بدانید قرآن با علم الهی نازل شده است و از علم الهی نشات گرفته است )). (وکذلک اوحینا الیک روحا من امرنا ما کنت تدری ما الکتاب ولا الایمان )((32)), ((وآنچنان وحی بر تو کردیم بوسیله فرشته وحی به دستور ما اگر وحی نبود نه کتاب خدا را(قرآن ) می شناختی و نه می دانستی ایمان چگونه است )). (وعلمک ما لم تکن تعلم )((33)), ((خدا به شما آموخت آموزه هایی که هیچ گاه خودت آن را یاد نمی گرفت )). این تحلیل وحی از زبان وحی است وحی خود را این گونه معرفی می کند که یک تعلیم قدسی و غیبی و الهی است که از ملکوت بر پیامبر ارزانی می شود پیامبر نقش واسطه را دارد,وحی آموزه غیبی محض است :(ان هو الا وحی یوحی )((34)), ((قرآن جز وحی الهی نیست )). وحی را نمی توان با دانش های بشری مقایسه کرد زیرا وحی آگاهی فرابشری است ولذا کاستی ها و سایر ویژگی های

دانش بشری را ندارد.

ب :مصون از تردید

از ویژگی های مهم دیگر وحی این است که چون یک تعلیم قدسی و فراتر از دانش بشری است تردید و خطا که دو ویژگی آگاهی های بشری است در آن راه ندارد که باتوضیحی که داده می شود چگونگی این ویژگی آشکار خواهد شد.

مراحل آگاهی انسان

1 خود آگاهی

گرچه همه علوم افاضه از سوی خداست که مبدا هر فیض و نعمت است :(فما بکم من نعمه فمن اللّه )((35)), ((هر نعمتی از جانب خداست )). لیکن همه آگاهی ها یکسان نیست , بلکه مراحلی دارد یک نوع آگاهی وجدانی ویافتنی است که به طور مستقیم بدون واسطه (( صورت علمیه در ذهن )) برای انسان حاصل می شود که از آن به علم حضوری یاد می کنند ویژگی این نوع آگاهی این است که چون واسطه در کار نیست اشتباه در تطبیق و خطا در آن راه ندارد و عالم هیچ گاه در معلوم خود تردید نمی کند عالم در صحنه حضور است , حقیقت محض است مانند این که کسی در درون دریا قرار دارد در وجود آب نمی تواند شک کند آگاهی های حضوری مانندآگاهی انسان به هستی خودش آگاهی انسان به نفسانیات و خواسته های درونی خویش ,مانند احساس گرسنگی , تشنگی , خوش حالی و درد و رنج انسان هیچ گاه درهستی خودش شک نمی کند احساس گرسنگی را با تشنگی اشتباه نمی کند خوش حالی رابا ناراحتی اشتباه نمی گیرد در درک این حقایق نیازی به رهنمود دیگری ندارد خود آگاه است در این آگاهی ها خطا راه ندارد این آگاهی قابل انکار و

تردید نیست انکار اینهاانکار بدیهیات می باشد البته علم حضوری یک سان نیست مراحل و مراتب می تواندداشته باشد, لیکن ویژگی های اصلی که اشاره شد در همه مراحل مشترک هستند.