پژوهشی در علوم قرآن صفحه 72

پیامبر برای راهبری مردم ناگزیر از ایجاد انس و سازگاری با مردم است پیامبر که ازمردم فاصله داشته باشد, قادر به راهنمایی آنها نخواهد بود پیامبر باید از بین مردم و بامردم و مردمی باشد:(هو الذی بعث فی الامیین رسولا منهم یتلوا علیهم آیاته )((486)),((او آن چنان خدایی است که از میان مردم امی پیام رسانی از خودشان برگزید تا آیات خدا را بر آنان تلاوت کند)), پیامبر باید از بین خود آنان برگزیده شود. برای ایجاد انس و سازگاری با مردم راه اصلی سخن گفتن است لذا پیامبر باید با مردم سخن بگوید و پیام خدای سبحان را با سخن که عامل اصلی ارتباط بین انسان هاست ,پیام رسانی کند بنا بر این وحی گرچه از ملکوت است و گرچه معارف وحی قدسی و آن سویی می باشد, لیکن برای ایجادانس

و رابطه , باید به صورت سخن درآید و در فکررس قرار گیرد تا سبب ارتباط بین انسان ها و خدای سبحان شود به همین جهت گرچه معارف وحی بلند مرتبه در نزد خدای سبحان است , لیکن برای رشد و تعالی انسان باید ریزش نموده و به صورت لفظ درآید و بر بشر تجلی نماید:(انا انزلناه قرآنا عربیا لعلکم تعقلون )((487)), ((ما قرآن را به صورت عربی آشکار در آوردیم تا شاید شما در آن تعقل کنید)), تا قرآن به صورت لفظ در نیاید و در فکررس بشر قرار نگیرید نمی تواندرهنمود باشد:(انا جعلنا قرآنا عربیا لعلکم تعقلون وانه فی ام الکتاب لدینا لعلی حکیم )((488)), ((قرآن را عربی قرار دادیم تا در فکررس شما باشد شاید در آن تدبیر وتعقل کنید و الا حقیقت قرآن در ام الکتاب در نزد ماست و بلند مرتبه و حکیمانه است )). بدین جهت حقیقت وحی در قالب الفاظ در می آید, برای ایجاد انس در دست رس انسان مادی قرارمی گیرد

سخن و مخاطب

وقتی ارتباط انسان ها با پیام پیامبر شکل می گیرد این پیام و لو ملکوتی است لیکن بایدقابل فهم مخاطبان پیامبر باشد اگر پیامبر بازبانی سخن بگوید که مخاطبان آن درک نکنند هیچ گاه پیام نقش خود راایفا نخواهد نمود اگر سخن پیامبر رمز بین خود و خدای خود باشد و کسی از این راز و رمز آگاه نشود,آن شخص پیامبر این قوم نخواهدبود,بلکه در صورتی که پیامش آشکار و روشن بدون هیچ پرده پوشی بر مردم طرح شود, می تواند پیام رسان باشد هم پیامبر در رساندن پیام باید آشکار و واضح سخن

بگوید و هم سخن و پیام باید آشکار و قابل درک مخاطبان باشد:. (فهل علی الرسول الا البلاغ المبین )((489)), ((پیامبر باید روان و رسا سخن بگوید)),پیام هم باید روان و رسا باشد (وهذا لسان عربی مبین )((490)), ((این سخن به زبان عربی آشکار است )), زبان پیامبر باید آشکار و رسا باشد زبان پیامبر مبهم و راز و رمزی نمی تواند باشد ((مبین )) هم وصف برای رسول است و هم برای رسالت و لذا می فرمایدقرآن پیام آشکاری است که قابل درک و فهم برای همه مخاطبان می باشد,تنها شرطدریافت پیام آن باور آن و روی کردن به آن است , هر کس در هر زمان متوجه این پیام شود آن را فهمیده و راهنمای او قرار خواهد گرفت :. (ولقد یسرنا القرآن للذکر هل من مدکر) ((491)) , قرآن آسان و سهل الوصول است به راحتی می توان قرآن را فهمید زیرا پیامی آشکار بر اساس فطرت است تنها انسان متذکر می خواهد که به سوی پیام آن روی آورد ((ذکر)) به معنای گفتن تنها و به عبارت دیگر ذکر زبانی نیست که منظور این باشد قرآن را می توانند تلاوت کنند این که گفتن ندارد هرواژه ای و هر کتابی را دیگران می توانند قرائت نمایند منظور از ذکر, درک و فهم است مانند:(فاسئلوا اهل الذکر ان کنتم لا تعلمون )((492)), ((اگر نمی دانید به اهل ذکر مراجعه کنید یعنی به اهل علم و اهل درک مراجعه کنیدیعنی به اهل علم واهل درک مراجعه کنید تا شما را بهره مند نمایند)) قرآن برای همه سهل است , البته درک آن در

صورتی میسر است که زبان قرآن را بفهمد بدین سان انسان حق باور در فهمیدن قرآن مشکلی ندارد.

مخاطب قرآن

مخاطب هر سخن ,یعنی کسانی که سخن گو پیام و کلامش را در قالب سخن به آنهامنتقل می کند,گاهی تنها شنوندگان حاضر می باشند که در این صورت پیام سخن درافرادی که در آن هنگام حضور دارند و سخن را دریافت می کنند محدود می شود وگاهی پیام و سخن فراتر از حاضران می باشد, و ممکن است کسانی که هنوز به دنیانیامده اند را نیز شامل بشود بطور مثال اگر قانون گذاری گفت :هیچ وسیله نقلیه ای حق عبور از پیاده رو را ندارد, روی سخنش تنها با افرادی که اکنون صاحب وسیله نقلیه هستند نیست ,بلکه آن کسانیکه در آینده دارای وسیله نقلیه می شوند را نیز شامل می شودحتی کودکانی که هنوز پدید نیمده اند نیز مخاطب وی هستند چنین سخن گوی تناسب دو نوع فضای سخن را باید رعایت کند تا با هر دو مخاطب ایجاد انس و سازگاری نماید. قرآن چون کتاب همیشگی برای همه انسان هاست پیام او فراگیر می باشد یعنی هم انسان های زمان نزول را پیام رسانی می کند و هم آیندگان را مشمول خطاب خودمی داند,گو این که هم اکنون از ملکوت نازل می شود و با جامعه سخن می گوید بدین سان مخاطبان قرآن تنها عرب حجاز و یا حاضران در محضر رسول اللّه (ص ) نمی باشند ,بلکه تمام انسان های عجم را نیز شامل می شود و اینگونه مخاطب ها برای فراگیری پیام قرآن یا باید با زبان قرآن آشنا شوند و یا زبان

قرآن به زبان در خور فهم آنها ترجمه شده تا از آن بهره وری کنند بنا بر این قرآن دو نوع مخاطب دارد, مخاطب هنگام نزول ومخاطب زمان های بعدی .

پیامبر و زبان قوم