سلمان فارسی صفحه 23

سرآغاز

روایات بسیاری دانش و فضل سلمان ، مقام والای او در ایمان و معرفت ، زهد و پارسایی او و خصلتهای نیکو و کردار پسندیده اش را اثبات و بر آنها تاءکید می کنند . رویدادها و قضایای بسیاری نیز این صفات کریمه او را مؤ کد می سازند و همچنین تیزبینی و دور اندیشی او را ثابت می کنند . ما در اینجا می خواهیم نمونه هایی از آن همه را در این جا بیاوریم تا تذکره ای برای خودمان باشد و وفاداری خود را به حقیقت و تاریخ نشان دهیم . کنکاش بیش از این را به کوشش پژوهشگران و زحمت محققان واگذار می کنیم .

هنگامی که قرآن و سلطان به جنگ یکدیگر آیند ؟

سلمان به ((زید بن صوحان )) گفت : ((ای زید! هنگامی که قرآن و سلطان (حاکم ) به مقاتله برخیزند چگونه خواهی بود (چه خواهی کرد) ؟ .

زید گفت : با قرآن

خواهم بود .

سلمان گفت : در این صورت چه زید نیکویی هستی . (72)

از این گفتگو به دست می آید که سلمان بر امری دقیق و بسیار مهم که در تکوین شخصیت ایشان مسلمان نقش اساسی دارد و در موضعگیری ها و اعمال او به طور مستقیم و نیرومند اثر می گذارد انگشت گذاشته است . او آینده امت اسلامی و سرنوشت آن خاستگاه و نوع برخورد و رفتاری که در قضایا و مسائل بزرگ از خود نشان می دهد و نیز ساختار سیاسی امت اسلامی را که آثار ژرف و بزرگی بر جامعه مسلمان و بر همه اوضاع و احوال آن بر جای می نهند لمس می کنند با نگاهی کنجکاوانه به افکار و احوال مردم - خصوصا در آن زمان - بر ما معلوم می شود که مردم بر چند حالت بوده و هستند :

یک دسته از مردم جز از کانال ذات و نفس خود ، حق و خیری نمی بینند و نمی شناسند . نفس و ذات آنها معیار مقیاس و محور حق و خیر بوده است ، هر اندازه چیزی در این حیات دنیا بدانها نفعی برساند یا از آنها ضرری را دفع کند خیر ، حق ، نیکو و مقبول است و بر همه واجب است به یاری آن بشتابند و بخاطر آن و در راه آن هر چه دارند - حتی جانشان را - فدا سازند اما به شرط این که نوبت به خود اینها نرسد . چون مبنای آنها این است که مسؤ ولیت - همه مسوؤ لیت - بر عهده دیگران است نه آنها .

بدین ترتیب برای این طایفه از مردم قرآن و اسلام ، چیزی (حق و خیری ) به حساب نمی آیند مگر به مقداری که با این مبنا و دیدگاه سازگار باشد و آن اهداف و نتایج را به وجود آورند تا آنجا که اگر این نوع مردم منافع و آرمانهای شخصی خود را در معرض خطر ببینند می پندارند قرآن و اسلام باید عقب بنشینند و به خطای خود! اعتراف کنند اما چون از احترام قرآن و اسلام گریزی نیست دست کم اینست که مسلمانها ، علما و دیگران را به خطا کاری یا به خطای عامدانه در فهم قرآن و اسلام نسبت دهند .