مباحثی در تاریخ و علوم قرآنی صفحه 140

تعليم قرآن به يمن فرستاد «1». عمرو بن حزم انصاري در سال دهم هجري به نجران اعزام گشت «2»، عثمان بن ابي العاص به طائف و معاذ بن جبل به يمن فرستاده شد، پس از فتح مكه نيز رسول خدا (ص) معاذ بن جبل را به همراه عتّاب بن اسيد در مكه نگه داشت تا به مردم مكه قرآن بياموزد «3». برخي از اين مأموريت‌ها به درخواست رؤساي قبايل- كه قبيله آنها به اسلام متمايل بودند- صورت مي‌پذيرفت. در يك نوبت پيامبر (ص) به اعزام هفتاد نفر از قاريان مبادرت ورزيد «4». گاه در جريان اين سفرها قاريان مورد سوء قصد قرار گرفته و به شهادت مي‌رسيدند. مثلا در نيمه ماه صفر سال چهارم ده تن از اصحاب پيامبر (ص) در رجيع (آبي در نزديكي مكه) به دست كفار افتادند و به شهادت رسيدند و اين عده براي تعليم قرآن به اعراب عضل و قاره فرستاده شده بودند «5». در جريان اعزام چهل يا هفتاد تن از قاريان به سرپرستي منذر بن عمرو ساعدي به منطقه نجد- كه پيامبر (ص) آنان را به درخواست رئيس قبيله بني عامر براي آموزش فرستاده بود- آنان در منطقه‌اي به نام «بئر معونه» فرود آمدند. اما در اين مكان مورد تهاجم قبايلي از مشركان قرار گرفته و جملگي به شهادت رسيدند «6». اين حادثه نيز در سال چهارم هجري اتفاق افتاد و براي پيامبر (ص) و مسلمانان بسيار گران تمام شد.

دانش قرآني اساس تفاضل و برتري‌

قرآن كريم به مصداق: «هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ» «7» يكي از ملاك‌هاي برتري افراد بر يكديگر را علم دانسته است. به همين ترتيب رسول گرامي اسلام (ص) دانش قرآني را معياري جهت سنجش مؤمنان در مقابل يكديگر قرار داد.

حضرت به عنوان يك قاعده كلي فرمود: «خيركم من تعلّم القرآن و علّمه» «8» يا: «ان

______________________________
(1)- تاريخ قرآن راميار، 228 به نقل از كتاني
(2)- همان، 229
(3)- القرآن الكريم و روايات المدرستين، 1/ 163
(4)- طبقات ابن سعد، 2/ 51
(5)- تاريخ قرآن راميار، 229 به نقل از مصادر مختلف
(6)- التاج الجامع للاصول، 4/ 439
(7)- الزمر، 9
(8)- صحيح بخاري، 6/ 594؛ سنن ترمذي، 5/ 159