مباحثی در تاریخ و علوم قرآنی صفحه 231

نگاهي به قصه، اهداف و ويژگيهاي آن در قرآن‌

مقدمه‌

قرآن كريم به عنوان كلام الهي و كتابي كه هدايت و راهنمايي انسانها را بر عهده دارد، مشتمل بر ظرائف و دقايق فراواني است كه بسياري از آنها تاكنون نامشخص مانده يا به اندازه كافي پيرامون آن غور و بررسي به عمل نيامده است، چنانكه در كلام علي (ع) در وصف قرآن آمده است: «انّ القرآن ظاهره انيق و باطنه عميق لا تفني عجائبه و لا تبلي غرائبه» «1» يعني: ظاهر قرآن جلوه زيبايي دارد و باطنش ژرف و عميق است شگفتيهايش گرد فنا به خود نبيند و غرايب آن هرگز كهنه نشود.

از طرف ديگر قرآن مجيد در دعوت انسانها به سوي خداپرستي و رساندن آنان به خير و فلاح انساني، از روشها و اسلوبهاي متنوعي استفاده مي‌كند كه اين روشها بر روي هم جذابيت خاصّي براي مخاطبان قرآن فراهم كرده است. از جمله اين روشها بايد از اسلوب بياني قصه و داستان ياد كنيم كه در قرآن جايگاه ويژه‌اي دارد.

از علاقه و پيوند تاريخي انسان با قصه و داستان كه بگذريم، به گفته يكي از نويسندگان معاصر: «داستان‌نويسي، امروز، به عنوان هنري بزرگ مطرح است و تأثير اجتماعي شگرفي دارد. در دنياي ناآرام و پرغوغاي ما نه تنها بازار قصّه‌پردازي از رونق نيفتاده، بلكه از اين جهت كه بشر به آرامش روحي بيشتري نياز دارد، اين روند شتاب بيشتري به خود گرفته است. آمار منتشر شده در كشورهاي صنعتي جهان نشان مي‌دهد كه صنعت نتوانسته است ذوق قصه‌خواني و داستان‌شنوي را از بين ببرد چرا كه اين مقولات با روح و فطرت بشر ارتباط دارد. آدمي از همان كودكي شيفته شنيدن قصه و