مباحثی در تاریخ و علوم قرآنی صفحه 348

4- بررسي چند مسأله پيرامون آيه تبليغ‌

الف- رابطه آيه تبليغ با آيات قبل و بعد آن چيست؟

اكثر آيات سوره مائده درباره اهل كتاب نازل شده و آيه تبليغ هم در بين اين آيات قرار دارد. بر اين اساس برخي از مفسّران اهل سنّت معتقدند كه مفاد آيه تبليغ نيز درباره اهل كتاب است؛ زيرا در غير اين صورت آيه تبليغ از نظر مفهوم، از آيات قبل و بعد از خود منقطع خواهد شد و چنين چيزي زيبنده قرآن نمي‌باشد.

امّا به عقيده بسياري از محقّقان آيه تبليغ در عين آنكه درباره حادثه غدير خم نازل شده است، با آيات قبل و بعد از خود نيز هماهنگ بوده و بدون ارتباط نمي‌باشد. به عنوان وجه تناسب و ارتباط مي‌توان گفت كه: خداوند متعال در آيه 51 از سوره مائده به مؤمنان تأكيد كرده است كه از ولايت يهود و نصارا احتراز كنند و به دنبال آن در آيات 52 و 53 از كساني كه تمايل به پذيرش ولايت آنان پيدا كرده‌اند، به شدّت انتقاد فرموده است.

در آيه 55 اين سوره آيه معروف ولايت ذكر شده است كه در آن بر ولايت خدا و رسول او و نيز مؤمناني كه نماز به پا مي‌دارند و زكات پرداخت مي‌كنند- درحالي‌كه در ركوع به سر مي‌برند- تأكيد شده است.

در آيه 57 اين سوره قرآن مجدّدا به مؤمنان تكليف مي‌كند كه از پذيرش ولايت مسخره‌كنندگان در دين- اعمّ از اهل كتاب و كافران- خودداري كنند. و با چنين فضا و زمينه‌اي آيات سوره مائده ادامه پيدا مي‌كند تا آنكه خداوند در آيه 67 اين سوره خطاب به رسول اكرم صلّي اللّه عليه و اله و سلّم مي‌فرمايد: «يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ ...».

و از آنجا كه در آيات قبل به نوعي سخن از ولايت به ميان آمده است، مفاد آيه تبليغ نيز- چنانكه به تفصيل گذشت- چيزي جز اعلام عمومي ولايت و رهبري علي عليه السّلام نمي‌باشد.