مباحثی در تاریخ و علوم قرآنی صفحه 38

آيه‌اي از قرآن عرضه بدارد. «1»

ب- نزول قرآن به عنوان وسيله هدايت انسان‌

آيات متعدّدي بر موضوع هدايتگري قرآن به عنوان يكي از هدفهاي نزول آن تأكيد مي‌كند. از جمله آمده است: «هذا بَيانٌ لِلنَّاسِ وَ هُديً وَ مَوْعِظَةٌ لِلْمُتَّقِينَ» «2» يعني: اين كتاب (وسيله‌اي جهت) بيان (حقايق) براي مردم بوده و عامل هدايت و اندرز جهت پرهيزكاران است.

ناگفته نماند كه قرآن مجيد در بسياري از زمينه‌ها- از جمله زمينه‌هاي اعتقادي، اخلاقي، تاريخي، فقهي، حقوقي، اقتصادي و ...- حقايقي را با بشر در ميان گذاشته است، ولي از بيان تفصيلي و جزيي بسياري از اين مباحث خودداري كرده است. از اين جهت قرآن كتابي است كه مطالب آن نيازمند تبيين و تفسير است كه اين امر در درجه نخست توسّط پيامبر اكرم (ص) و امامان معصوم (ع) به وقوع پيوست و در درجه بعد، مفسّران اسلامي با الهام از روايات معصومان عهده‌دار آن شده‌اند.

از طرف ديگر بسياري از مفاهيم اعتقادي و اخلاقي و ...- با الفاظ و تعابير مختلف- در قرآن تكرار شده است. اما با توجّه به سبكها و روشهاي مختلفي كه قرآن در ارائه حقايق خود از آنها استفاده كرده است «3»، تكرار اين مفاهيم ملال و كسالتي براي خواننده خود ايجاد نمي‌كند بلكه هدف از اين تكرار، فراهم ساختن زمينه بيداري و تذكّر بيشتر براي انسان است. با توجه به اين حقايق قرآن خود را عهده‌دار هدايت انسان دانسته و با همين مطلب با انسان به بحث مي‌پردازد مثلا در مورد ويژگي هدايت قرآني در يك جا مي‌فرمايد: «إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ ...» «4» يعني اين قرآن به سوي آئيني هدايت مي‌كند كه از هر آئيني بهتر و پاينده‌تر است.

______________________________
(1)- بحث تفصيلي درباره اعجاز قرآن را بنگريد در فصول 3 تا 6
(2)- آل عمران، 138
(3)- درباره روشهاي قرآن در ارائه مفاهيم خود از جمله داستان‌گويي در فصل يازدهم به ميان خواهد آمد
(4)- الاسراء، 9