- [تقديم] 1
- مقدمه 2
- فصل اول وحي و رسالت نبوي 7
- اشاره 7
- سخن آغاز 8
- وحي در قرآن و منابع اسلامي 8
- مقدمه: 8
- وحي از نظر لغوي و اصطلاحي 10
- اشاره 11
- وحي در قرآن 11
- 1- معاني وحي 11
- 2- سابقه وحي 14
- 3- عامل يا عوامل وحي 15
- 4- رابطه پيامبر (ص) با وحي 17
- الف- نظريه منشأ نفسي وحي 19
- اشاره 19
- ماهيت وحي 19
- ب- نظريه منشأ قدسي وحي 20
- اشاره 20
- نقد و بررسي نظريه منشا نفساني وحي 21
- تفاوت‌هاي وحي و الهامات بشري 23
- بحثي درباره نخستين نزول وحي بر پيامبر (ص) در روايات اهل سنت 24
- اشاره 24
- الف- بررسي سند روايات 25
- ب- بررسي متن و محتوي روايات 26
- قضاوت قرآن درباره روايات اهل سنت درباره بعثت 27
- بررسي بعثت پيامبر (ص) و نخستين نزول در روايات شيعه 29
- پرسش براي پژوهش 33
- اشاره 34
- فصل دوم نشاني از قرآن 34
- 1- نام و عنوان كتاب الهي 35
- مقدمه 35
- ديدار كوتاه با كتاب الهي 35
- اشاره 36
- الف- نزول قرآن به عنوان معجزه پيامبر اسلام (ص) 36
- 2- اهداف نزول قرآن 36
- ب- نزول قرآن به عنوان وسيله هدايت انسان 38
- 3- تفاوت قرآن با معجزات ديگر 39
- 4- خصوصيّات قرآن از نظر دوره نزول 39
- اشاره 41
- 5- اجزا و تقسيمات قرآن 41
- الف- بررسي سوره در قرآن 41
- ب- بررسي آيه در قرآن 43
- 6- ضوابط و خصوصيّات سوره‌هاي مكّي و مدني 44
- 7- آشنايي با برخي اصطلاحات علوم قرآني الف- محكم و متشابه در قرآن 45
- اشاره 45
- ب- ناسخ و منسوخ در قرآن 46
- ج- عام و خاص در قرآن 47
- د- سبب نزول در قرآن 47
- ه- تنزيل، تفسير و تأويل 48
- پرسش براي پژوهش 50
- اشاره 51
- فصل سوم نشانه روشن 51
- مقدمه 52
- الف- كلياتي در باب اعجاز 52
- بحثي در اعجاز قرآن 52
- اشاره 52
- تعريف معجزه 53
- 1- معجزه امري خارق العاده است. 53
- اشاره 53
- 2- معجزه جهت اثبات ادّعاي پيامبر عرضه مي‌گردد. 53
- 5- معجزه از هر مبارزه و رقابتي سالم بيرون مي‌آيد. 54
- 3- معجزه تعليم و تعلّمي نيست. 54
- 4- معجزه با تحدّي همراه است. 54
- معجزات ابتدايي و اقتراحي 55
- بررسي يك معجزه در قرآن 56
- بياني در اثبات اعجاز قرآن 58
- ب- بررسي اعجاز قرآن مقدمه: اعجاز قرآن در يك نگاه 58
- اشاره 58
- اشاره 58
- 1- قرآن كتابي خارق العاده است. 59
- 2- قرآن جهت صدق ادّعاي پيامبر (ص) عرضه گرديد. 60
- 3- معجزه قرآن حاصل تعليم و تعلّم نيست. 61
- 4- معجزه قرآن مقرون با تحدّي است. 62
- 5- قرآن از هر معارضه‌اي در امان است. 63
- پرسش براي پژوهش 65
- اشاره 66
- فصل چهارم بزرگترين نشانه 66
- مقدمه 67
- بحثي در وجوه اعجاز قرآن 67
- 1- اعجاز قرآن از نظر فصاحت و بلاغت 67
- 2- اعجاز قرآن از جهت شخص آورنده آن 72
- 3- اعجاز قرآن از نظر استواري بيان و نداشتن اختلاف 74
- 4- اعجاز قرآن از نظر هدايتگري و قانونگذاري 75
- 5- اعجاز قرآن از نظر اخبار و حوادث غيبي 78
- اشاره 78
- الف- ذكر حوادث و سرگذشتهاي پيشينيان 79
- اشاره 80
- ب- اخبار غيبي عصر نزول قرآن 80
- 1- گزارشي از گفتگوهاي سرّي مشركان قريش 81
- 2- گزارشي از بناي مسجد ضرار 82
- اشاره 83
- ج- ذكر پيشگويي‌هايي از حوادث آينده 83
- 2- پيشگويي پيروزي در جنگ بدر 84
- 1- پيشگويي پيروزي روم بر ايران 84
- 1- كيفيت پيدايش جهان و رمز حيات 85
- اشاره 85
- د- اسرار آفرينش در قرآن 85
- 4- حركت خورشيد و ماه، مدارات ستارگان 86
- 2- گسترش وسعت جهان 86
- 3- پايان نظام هستي 86
- 6- زوجيّت عمومي در نظام طبيعت 87
- 8- سقف محكم آسمان 87
- 9- كمبود اكسيژن در ارتفاعات جو 87
- 7- نقش بادها در باروري گياهان 87
- 5- ستونهاي نامريي جاذبه، اجل آفرينش 87
- 10- امكان نفوذ به طبقات و كرانه‌هاي آسمان و زمين 88
- پرسش براي پژوهش 89
- فصل پنجم معارضه‌ناپذيري قرآن (1) 90
- اشاره 90
- بررسي معارضه با قرآن در دوران رسالت 91
- مقدمه 91
- 1- بررسي معارضه از نظر لغوي و اصطلاحي: 92
- اقدامات معارضان قرآن در دوران رسالت 92
- اشاره 92
- آيا قرآن مورد معارضه قرار گرفته است؟ 93
- اشاره 93
- الف- نظر منكران قرآن در منتفي بودن اصل معارضه 94
- ب- نظر معتقدان به قرآن در مورد منتفي بودن اصل معارضه: 97
- نقد و بررسي نظريه صرفه، به عنوان علّت عدم معارضه با قرآن: 98
- موضع قرآن و شواهد تاريخي در طرح اصل معارضه 101
- اشاره 101
- 1- ادعا بر سحر بودن قرآن 102
- 3- ادعا بر افسانه‌اي بودن قرآن 103
- 2- ادّعا بر شعر بودن قرآن 103
- 4- ادعا بر قول كاهن بودن قرآن 104
- 5- ادعا بر همانند سازي براي قرآن 105
- 6- ادعا بر آسان بودن همانند سازي براي پيامبر (ص) 107
- 7- نسبت دادن جنون به پيامبر (ص) 109
- 8- ادّعاي نزول قرآن توسط شياطين 110
- 9- ادعا بر بشري بودن قرآن، به دليل نسخ و تبديل آيات 110
- جمعبندي تلاشهاي مخالفان 111
- پرسش براي پژوهش 113
- اشاره 114
- فصل ششم معارضه ناپذيري قرآن (2) 114
- مقدمه 115
- عكس العمل قرآن در برابر شبهات مشركان 115
- الف- تأكيد قرآن بر نزول آن به عنوان معجزه 115
- بررسي موضوع قرآن در نقد معارضان 115
- اشاره 115
- ب- رد شبهات مشركان در زمينه بشري جلوه دادن قرآن 117
- اشاره 122
- ج- اعلام تحدّي و دعوت از مخالفان جهت معارضه با قرآن 122
- 3/ 1- دعوت به آوردن مثل و مانندي براي قرآن 124
- 3/ 2- دعوت به آوردن ده سوره همانند سوره‌هاي قرآن 125
- 3/ 3- دعوت به آوردن يك سوره 126
- بحثي در انجام يا عدم انجام معارضه در حيات رسول خدا (ص) 127
- پرسش براي پژوهش 130
- اشاره 131
- فصل هفتم آموزش قرآن در سيره رسول خدا (ص) 131
- اشاره 132
- قرائت قرآن و موضوعيت آن 132
- گزارشي از آموزش قرآن در سيره رسول خدا (ص) 132
- مقدمه 132
- الف- اسماع قرآن 134
- ب- اقراء قرآن 136
- هجرت به مدينه و آموزش قرآن 138
- دانش قرآني اساس تفاضل و برتري 140
- 1- اهتمام پيامبر (ص) به آموزش مفاهيم قرآن 143
- گزارشي از نحوه آموزش قرآن در عصر رسول خدا (ص) 143
- اشاره 143
- 2- ترغيب به قرائت دائمي و تحذير از فراموشي 145
- 3- ترغيب به اثرپذيري از قرائت قرآن 146
- 4- ارشاد درباره كيفيت ختم قرآن 149
- پرسش براي پژوهش 152
- فصل هشتم رويگرداني از تفسير در سده نخست و انگيزه‌هاي آن 153
- اشاره 153
- مقدمه 154
- تفسيرگريزي و تفسيرستيزي پس از رسول خدا (ص) 154
- شواهد رويگرداني از تفسير در سده نخست 155
- اشاره 156
- توجيهات بزرگان اهل سنت در علل رويگرداني صحابه از تفسير 156
- نقد توجيهات ياد شده 158
- رويگرداني از تفسير يا جلوگيري شديد؟ 161
- پرسش براي پژوهش 169
- اشاره 170
- فصل نهم مقدمه بر تاريخ اختلاف قرائت قرآن 170
- مقدمه 171
- قرائت قرآن و جلوه‌هاي آن در گذر زمان 171
- موضوعيّت قرائت قرآن «1» 171
- اشاره 171
- 1- بررسي اختلاف قرائت در عصر پيامبر (ص) 174
- 2- اختلاف قرائت در دوران صحابه 178
- اشاره 181
- 3- اختلاف قرائت پس از توحيد مصاحف 181
- الف- اختلاف مصاحف عثماني با يكديگر 182
- ب- تجريد رسم الخط مصاحف عثماني از نقطه و علائم املايي 184
- ج- اصلاح رسم الخط قرآن 186
- 4- اختلاف قرائت پس از اصلاح رسم الخط 186
- اختلاف قرائت و ظهور ابن مجاهد 190
- واكنش‌هاي مختلف در مقابل اقدام ابن مجاهد 191
- ظهور قراءات برتر در قراءات سبعه 195
- پرسش براي پژوهش 197
- اشاره 198
- فصل دهم نگرشي بر فهم تاريخي قرآن 198
- فهم قرآن، عوامل و موانع 199
- مقدمه 199
- اشاره 199
- آموزش قرآن در عصر رسول خدا (ص) «1» 199
- 1- اسماع قرآن كريم 200
- 2- اقراء قرآن 201
- 3- نظام امتيازي يا امتيازدهي با قرآن «2» 203
- شيوه تفسيرگويي در عصر رسول خدا (ص) 204
- اشاره 204
- 1- بيان مصاديق آيات در عمل 205
- 3- پاسخ به سؤالات قرآني صحابه 206
- 2- توضيحات شفاهي در تبيين آيات 206
- وارثان علوم نبوي 207
- شؤون اهل بيت (ع) 209
- وصيّت نانوشته 211
- الف- ممنوعيت نقل و نگارش حديث پيامبر (ص) 212
- اتفاقات فرهنگي پس از رسول خدا (ص) 212
- اشاره 212
- ب- رويگرداني و جلوگيري از تفسير قرآن «*» 214
- تفسيرگويي در عصر صحابه 216
- اشاره 218
- عصر صادقين؛ بازگشت به كتاب و سنّت 218
- 1- نقد ملاك رأي و قياس 218
- 2- انتقاد از فقهاء و مفسّران اهل سنّت 220
- الف- نهي از تندخواني و ختم سريع قرآن 221
- اشاره 221
- 3- جهت‌گيري صحيح نسبت به قرآن 221
- ب- دعوت به ريشه‌يابي مطالب در قرآن 222
- ج- توضيح و تبيين مقاصد قرآني 223
- د- روشنگري در زمينه تأويل قرآن 224
- حاصل و نتيجه كار صادقين (ع)؛ نگاهي به تفاسير روايي شيعه 226
- پرسش براي پژوهش 229
- اشاره 230
- فصل يازدهم قصه در قرآن، اهداف و ويژگيها 230
- مقدمه 231
- نگاهي به قصه، اهداف و ويژگيهاي آن در قرآن 231
- 1- معناي لغوي و اصطلاحي قصه در قرآن 232
- 2- موقعيت قصّه در قرآن 234
- اشاره 236
- الف- عبرت و هدايت 236
- 3- اهداف قصّه در قرآن 236
- ب- حصول ارزيابي و تفكّر 237
- ج- تقويت رسول خدا (ص) و مؤمنان 237
- د- بيان اعجاز غيبي قرآن 238
- ه- آشنايي با سنتهاي حاكم بر تاريخ 239
- اشاره 241
- 4/ 1- بعد پيام دهندگي 241
- 4- ويژگيهاي قصّه‌هاي قرآني 241
- 4/ 2- واقعيت‌داري و برخورداري از حقيقت 242
- اشاره 242
- طرح يك سؤال 244
- 4/ 3- وجود بعد غيرمادي در داستانهاي قرآني 245
- اشاره 245
- الف) تجلي قضا و قدر در قصه‌هاي قرآن 246
- ب) معجزات و امور خارق العاده 247
- اشاره 247
- فلسفه بعد غيرمادي در داستانهاي قرآني 249
- 4/ 4- دقايق هنري در داستانهاي قرآني 251
- اشاره 251
- اشاره 252
- 1- اجمال و گزينش در نقل حوادث 252
- الف) ويژگيهاي ظاهري داستانهاي قرآن 252
- 2- پراكندگي و تكرار در داستان 253
- 3- تقطيع و برش در داستان 254
- ب) تنوع روش نمايش در داستانهاي قرآن 254
- ج) تصويرسازي در داستانهاي قرآن 256
- د) شيوه پرداخت اجزاء و عناصر داستان در قرآن 257
- پرسش براي پژوهش 260
- اشاره 261
- فصل دوازدهم آسيب‌پذيري فرهنگي از نظر قرآن 261
- بررسي عوامل آسيب‌پذيري فرهنگي در قرآن 262
- مقدمه 262
- عوامل مؤثر در آسيب‌پذيري فرهنگي 265
- اشاره 265
- 1- تزلزل در مباني اعتقادي جامعه 265
- 2- تزلزل در مباني اخلاقي جامعه 267
- 3 و 4- خودباختگي انسان و گرايش به بيگانگان 270
- 5- حاكميت مستكبران و مترفان بر جامعه 274
- 6- بي‌اعتنايي به حدود و مقررات الهي 277
- 7 و 8- غافل شدن از ظرفيت و قواي وجودي، جانبداري از سنتهاي جاهلي 279
- 9- طرح و وسوسه‌هاي شيطان 281
- جمعبندي و نتيجه‌گيري 283
- پرسش براي پژوهش 286
- فصل سيزدهم قرآن و اهل بيت (ع) 287
- اشاره 287
- بررسي جايگاه اهل بيت عليهم السلام در قرآن 288
- مقدمه 288
- زمينه تاريخي سؤال درباره امامان (ع) 288
- سخني در طبيعت اجمالي قرآن 290
- زمينه‌هاي اجتماعي و سياسي در قرآن 291
- جايگاه سبب نزول در فهم آيات تاريخي 292
- شخصيت اهل بيت عليهم السلام در قرآن 294
- اشاره 294
- 1- فداكاري بزرگ در آستانه هجرت 296
- 2- اهل بيت رسول خدا (ص) در روز مباهله 297
- 3- صاحبان فرمان از نظر قرآن 299
- 4- كمال دين در پرتو ولايت 301
- 5- ولي و سرپرست مؤمنان 303
- 6- ابلاغ آخرين فرمان، تكميل رسالت 305
- 7- منادي برائت از مشركان 309
- 8- پيشتاز صحنه ايمان و جهاد 311
- 9- تعيين وصي در نخستين دعوت 312
- 10- اهل بيت پيامبر (ص) در كتاب خدا 314
- 11- پاداش رسالت 315
- 12- فضيلت انحصاري در انفاق ويژه 317
- 13- شكوه ايثار 319
- 14- بهترين آفريدگان 321
- 15- كوثر رسالت، نسل پاينده 322
- پرسش براي پژوهش 324
- اشاره 326
- فصل چهاردهم غدير در آيينه قرآن و روايات 326
- غدير خم در نگاه تاريخ‌نگاران و مفسّران 327
- مقدمه 327
- زمينه‌هاي تاريخي حادثه غدير 327
- خطبه پيامبر صلّي اللّه عليه و اله و سلّم در غدير خم: 330
- بررسيهايي درباره حادثه غدير خم 333
- 1- جايگاه واقعه غدير در منابع اسلامي 333
- اشاره 334
- الف- تفاسير شيعه 334
- 2- بازتاب واقعه غدير در تفاسير قرآن 334
- نكات مهم و قابل توجّه در تفسير آيه تبليغ 336
- ب- تفاسير اهل سنّت 338
- 1- بررسي فرض نخست- نزول آيه در مكّه 340
- نقد و بررسي عقايد مفسّران اهل سنّت درباره آيه تبليغ 340
- 2- بررسي فرض دوّم- نزول آيه درباره اهل كتاب 343
- 3- تحقيقي درباره شأن نزول آيه تبليغ 345
- الف- رابطه آيه تبليغ با آيات قبل و بعد آن چيست؟ 348
- 4- بررسي چند مسأله پيرامون آيه تبليغ 348
- ب- چرا پيامبر صلّي اللّه عليه و اله و سلّم از اعلام ولايت علي عليه السّلام واهمه داشت؟ 350
- ج- در حديث غدير «مولي» به چه معني است؟ 354
- پرسش براي پژوهش 358
- آ- الف 359
- منابع 359
- ب- پ 360
- ت 360
- ج 361
- س- ش 362
- ح- خ 362
- د- ر 362
- ص 363
- ط- غ 363
- ف- ق 364
- ك 364
- ل 364
- م 365
- و- ي 366
- ن 366
- مقالات 367
- فهرست تفصيلي مطالب 368